Đổi mới giáo dục: Bất cập từ SGK đến giáo viên
Phân tích của các GS đầu ngành cho rằng, hệ thống giáo dục của chúng ta đang có rất nhiều bất cập, từ sách giáo khoa, đội ngũ giáo viên đến chính sách, chiến lược trong lĩnh vực tối quan trọng này.
Để đổi mới giáo dục, cần chấn chỉnh tất cả những tiêu cực, thương mại hóa.
Cần thay đổi lại chương trình
Vấn đề không phải chỉ nằm ở 11 hay 12 năm học phổ thông mà là thiết kế chương trình. Đó là ý kiến của GS Lâm Quang Thiệp. Theo GS Thiệp, cả hệ thống GD phổ thông và đại học (ĐH) mà để 12 năm 4 năm thì quả là quá dài. Nếu tính chung, bớt được 1 năm thì rất tốt.
Tuy nhiên, điều đó không có nghĩa là cắt phắt đi một năm ở bậc này hay bậc kia mà là giữa phổ thông và ĐH phải được thiết kế một cách hài hòa. Chẳng hạn, nếu bớt đi 1 năm ở phổ thông thì chương trình ĐH phải được thiết kế lại.
Ví dụ, ở Mỹ, trong 4 năm sinh viên học ĐH thì 2 năm dành cho kiến thức phổ quát và 2 năm sau dành cho kiến thức nghề nghiệp. Hai năm đào tạo đầu ở Mỹ rất quan trọng, tạo nên mặt bằng kiến thức để học ĐH.
Điều này là do ở Mỹ chương trình phổ thông rất phân tán, mỗi bang mỗi khác do giảng dạy các chương trình khác nhau, vì vậy, họ phải khắc phục sự khác biệt đó bằng 2 năm đầu ở ĐH.
Ở Anh, bậc ĐH chỉ học 3 năm do phần giáo dục phổ quát ít hơn và cũng bởi nước Anh đưa người học vào GD nghề nghiệp ngay.
Quá trình thống nhất hệ thống giáo dục ĐH ở châu Âu đã công bố: ĐH ít nhất là 3 năm. Vì vậy, nếu phổ thông của ta chỉ dạy 11 năm thì giai đoạn giáo dục kiến thức phổ quát đầu tiên của bậc ĐH phải được chú trọng như ở Mỹ, vì phần kiến thức đó rất quan trọng đối với sinh viên.
Video đang HOT
Hiện nay, đào tạo bậc ĐH của chúng ta mất nhiều thời gian cho những môn phụ nên cần phải được thiết kế lại để phần giáo dục tổng quát tốt hơn. Nếu chúng ta thiết kế chương trình phổ thông 12 năm thì giai đoạn cuối cùng của bậc học này nên có giáo dục tổng quát giúp định hướng nghề nghiệp tốt hơn.
Nói chung, cả phổ thông và ĐH bớt đi một năm thì tốt, vì đối với giáo dục, thời gian dài bao nhiêu cũng không thể cung cấp đủ những kiến thức cần thiết cho một con người.
“Tôi ủng hộ rút ngắn thời gian học tập. Học sinh phổ thông của ta đang học quá sâu, quá nặng, cứ như là đào tạo để học sinh ra thành chuyên gia, thành ra mất cả tính phổ thông và chúng ta đã nhồi nhét kiến thức chứ không rèn luyện kỹ năng cho học sinh. Bớt thời gian học tập nhưng phải thay đổi chương trình và cách học thì việc học tập sẽ hiệu quả hơn. Đây là việc khó và lâu dài” – GS Thiệp nói.
Sẽ tiếp tục lạm thu và dạy thêm học thêm?
Trong 164 nước thì có tới 128 nước theo mô hình 12 năm một số áp dụng 13, 14 năm một số nước là 11 năm. Ở Việt Nam, từ năm 2003 đến nay, chúng ta đã thực hiện 12 năm và tình hình tương đối ổn định, vì vậy, nên giữ nguyên mặc dù trong nội bộ ba cấp học có thể phải tính sau.
Để GD phổ thông 12 năm, việc hội nhập rất thuận lợi: mấy vạn học sinh VN đi du học các nước Anh, Mỹ, Singapore hòa nhập rất tốt. Trên đây là ý kiến của GS Phạm Minh Hạc, nguyên Bộ trưởng Bộ GD&ĐT.
Tuy nhiên, theo GS Hạc, chúng ta cần tiến hành viết lại sách giáo khoa (SGK), sớm hơn mà không nên để lại sau năm 2015. Các môn khoa học như Toán, Lý Hóa, Tin học thì cứ theo đúng các nước như Pháp, Mỹ mà dạy.
“Thời gian trước, chúng ta theo hệ thống GD của Liên Xô cũ chỉ mất 6 tháng là xong 1 cuốn sách giáo khoa nay đưa ra 5 năm với hàng nghìn tỷ đồng để làm SGK thì vô lý quá. Với các môn khoa học xã hội, đòi hỏi phải viết lại SGK cho thiết thực, gần gũi với cuộc sống hơn và đi vào vấn đề giáo dục nhân cách nhiều hơn, cách viết cần giản dị chính xác. Tôi ủng hộ mô hình đào tạo phổ thông 12 năm” – GS Hạc nói.
GS Phạm Minh Hạc cũng nhấn mạnh: Điều lớn nhất cần được đặt ra trong việc thay đổi căn bản và toàn diện GD không chỉ nằm trong câu hỏi 11 hay 12 năm mà là hàng loạt các vấn đề quan trọng: Có thực sự coi giáo dục là quốc sách hàng đầu không? Có đi trước một bước không và có đầu tư để phát triển GD không? Không nên chạy theo bằng cấp, nhất là bằng ĐH quản lý nhà nước cũng phải thoát khỏi tâm lý đó ngay từ sách vở đến phương pháp giảng dạy chấn chỉnh tất cả những tiêu cực thương mại hóa, hành chính hóa…
GS Hạc lưu ý cũng phải tính toán thế nào để giáo viên đủ sống. Với phụ cấp dành cho giáo viên ở miền núi 70%, họ không đủ t.iền về quê thăm bố mẹ. Như thế ai mặn mà với giáo dục miền núi? Giáo viên không đủ sống thì sẽ tiếp tục xảy ra lạm thu, dạy thêm, học thêm..
Theo T.iền Phong
Đổi mới giáo dục: Bắt đầu từ đâu?
Vấn đề được quan tâm nhất là số năm học 10, 11 hay 12 năm, tuy nhiên, nên đa dạng hóa mô hình trường học, nếu không học bao nhiêu năm cũng chẳng có gì thay đổi.
Đề án "Đổi mới giáo dục căn bản và toàn diện" do Bộ GD&ĐT và Ban Tuyên giáo T.Ư xây dựng để trình hội nghị BCH T.Ư 6 khóa XI.
Tờ trình đã đưa ra hình hài 5 phần đề xuất: thực trạng GD&ĐT, phương hướng chủ yếu đổi mới căn bản toàn diện GD&ĐT, những điểm mới của đề án, tổ chức thực hiện và những vấn đề xin ý kiến T.Ư.
Một trong những vấn đề dư luận quan tâm nhất hiện nay là số năm học phổ thông là 10, 11 hay 12 năm.
Chương trình căn bản 10, 11 hay 12 năm?
Theo TS Trần Kiều, Viện Khoa học GD thì vấn đề 10 năm, 11 hay 12 năm được tranh cãi nhiều và ý kiến nào cũng có phản biện hợp lý cho lý lẽ của mình.
Những ý kiến đề nghị số năm học của phổ thông là 11 năm cho rằng: hiện nay học sinh phổ thông trưởng thành sớm hơn nên hoàn toàn có thể rút bớt đi 1 năm học, để tiết kiệm được kinh phí đào tạo của Nhà nước và của gia đình và để người học cũng có thể bước vào cuộc sống lao động sớm hơn một năm.
Một số lý lẽ khi xây dựng hệ thống giáo dục phổ thông 11 năm là: nước ta nghèo, không nên học lâu quá trước đây học phổ thông chỉ có 9 năm, 10 năm nhưng những người được đào tạo theo chương trình này vẫn thích hợp với mọi hoàn cảnh. Cũng có ý kiến cho rằng nên giảm bớt 20% chương trình hiện hành vốn đang nặng nề và quá tải...
Nhiều người cho rằng học 12 năm là quá dài.
Ngược lại, nhiều ý kiến cho rằng nên giữ nguyên 12 năm với các lý do sau: hiện nay trên thế giới, những nước phát triển và những nước đang phát triển đều học 12 năm trở lên.Về mặt khoa học, đến lứa t.uổi 18, nhân cách con người mới thực sự trưởng thành mặc dù có thể trong xã hội hiện đại, con người trưởng thành sớm về mặt tâm lý và sinh lý.
Một câu hỏi khá quan trọng được nhiều người đặt ra là: ở t.uổi 16 hay 17, tốt nghiệp THPT ra các em sẽ làm gì trong khi chưa thể tham gia quân ngũ hay các cơ quan xí nghiệp chưa nhận lao động ở t.uổi này? Có ý kiến còn lo ngại: nếu tốt nghiệp sớm, không có công ăn việc làm, không đi học tiếp, rất có thể thêm nhiều tiêu cực khi nhân cách con người chưa hoàn thiện.
Ông Trần Kiều nhận xét: hệ thống giáo dục các nước đang áp dụng mô hình 6-4-2 (6 năm tiểu học, 4 năm trung học cơ sở và 2 năm phổ thông trung học).
Theo đó, sau 10 năm, học vấn phổ thông cơ bản được giải quyết và 2 năm sau đó là phân luồng với nhiều loại hình trường đặc biệt hướng tới giáo dục nghề nghiệp. Những học sinh có khả năng đi học đại học thực sự sẽ học 2 năm để chuẩn bị.
Hiện nay Việt Nam đang thực hiện mô hình 5-4-3 và có ý kiến đề nghị giáo dụcphổ thông của ta nên tách hẳn 2 giai đoạn: cơ bản (bắt buộc) và sau đó là giáo dụckhông bắt buộc. Phần giáo dục bắt buộc thì nhà nước phải bao cấp trong khi ta, vì khó khăn nên giáo dục bắt buôc cũng còn đóng góp nhiều.
Về mặt lý thuyết, sau 10 năm, nếu phân luồng tốt, học sinh sẽ đi các trường nghề khác nhau: trường nghề hoặc THPT có nghề. Hiện nay, chúng ta vẫn không giải quyết được bài toán phân luồng nên tất cả đều kéo ào ào vào trường THPT. Phân luồng chính là giải pháp hữu hiệu nhất nhưng mấy chục năm rồi ta đã không giải quyết nổi, ông Trần Kiều khẳng định.
Một vấn đề nữa, nên đa dạng hóa mô hình trường học chứ không chỉ trường THPT như bây giờ - phải có trường THPT học nghề, trường dạy nghề đàng hoàng và thực sự.
Việt Nam không thành công trong phân luồng là do tâm lý khát bằng cấp - học càng cao khả năng tìm việc được càng nhiều vì vậy người ta coi nhẹ chuyện học nghề. Nếu cứ để gần 80% học sinh sau tốt nghiệp trung học cơ sở đổ vào học trường THPT thì còn chưa giải quyết được vẫn đề.
Đây là bài toán lớn của cả môt nền kinh tế của cả xã hội, thuộc chính sách giải pháp của nhà nước, văn hóa, tâm lý xã hội, riêng ngành giáo dục không giải quyết được. Và nếu như vậy 11 hay 12 năm cũng không thực sự giải quyết được vấn đề.
Theo T.iền Phong
Đã đến lúc phải cương quyết chọn đường cho giáo dục Việt Nam Nền giáo dục của chúng ta hiện nay không phải là lạc hậu (đi đúng hướng nhưng đi chậm) mà là lạc đường - GS Chu Hảo phát biểu tại hội nghị về đổi mới giáo dục diễn ra hôm 29/9. Sáng ngày 29/9, những nhà giáo nhân dân, giáo sư đầu ngành như nguyên Phó Chủ tịch Nước Nguyễn Thị Bình, GS...
