Đổi mới dạy và học nghề trên môi trường trực tuyến
Dạy học trực tuyến đang là một hướng đi trong chuyển đổi số lĩnh vực giáo dục nghề nghiệp nhằm đáp ứng nhu cầu học tập đa dạng của người học và thích ứng được điều kiện dịch bệnh đang diễn biến phức tạp.
Vẫn áp dụng cách dạy cũ lên môi trường trực tuyến
Hội đồng Quốc gia Giáo dục và phát triển nhân lực ( Tiểu ban Giáo dục Nghề nghiệp) mới đây đã tiến hành khảo sát đối với 997 cán bộ quản lý các cấp, 2.108 nhà giáo, 16.671 học sinh, sinh viên và 138 trường cao đẳng, trung cấp, trung tâm giáo dục nghề nghiệp. Kết quả cho thấy, trong thời gian giãn cách xã hội do dịch COVID-19, 69,5% số lượng giáo viên và 83,8% số lượng học viên có tham gia dạy và học thông qua các công cụ dạy học trực tuyến như Zoom, Google Meeting, Microsoft Teams. Có 69,8% giáo viên đã được đào tạo, hướng dẫn giảng dạy trực tuyến.
Lãnh đạo Tổng cục Giáo dục nghề nghiệp định hướng chuyển đổi số trong cơ sở giáo dục nghề nghiệp. Ảnh: TCGDNN
Khảo sát trên cho thấy nhiều cơ sở giáo dục nghề nghiệp đã bước đầu áp dụng công nghệ và học liệu số trong việc dạy học. Đặc biệt là các khối ngành kỹ thuật, có một số ngành như cơ điện, ô tô… ứng dụng các chương trình mô phỏng và học liệu điện tử của các hãng lớn (Daikin, Electrolux…), hoặc được tài trợ (chương trình cơ điện lạnh do Ôxtrâylia tài trợ của Trường Cao đẳng Công nghiệp Hà Nội) vào dạy học…
Tuy nhiên, theo các chuyên gia, số lượng này còn vẫn còn ít. Còn đi vào chi tiết thì sự tương tác qua lại giữa người dạy và người học, phần lớn các công nghệ sử dụng chỉ mang tính chất một chiều: Giáo viên sử dụng công nghệ và học liệu để trình diễn cho học viên xem.
Theo kết quả khảo sát online của Tiểu ban Giáo dục Nghề nghiệp, có 87,8% giáo viên áp dụng công nghệ thông tin và truyền thông vào giờ dạy lý thuyết, 70,7% vào giờ dạy thực hành. Tuy nhiên, có đến 80% giải pháp đưa ra là sử dụng thiết bị và phần mềm trình chiếu, demo video, hình ảnh, phần mềm… Như vậy, tính mở và linh hoạt của các chương trình đào tạo chưa cao, dẫn đến hạn chế trong việc cập nhật nội dung đào tạo hiệu quả và kịp thời.
Chia sẻ tại Tọa đàm khoa học trực tuyến về chuyển đổi số trong giáo dục nghề nghiệp do Tiểu ban Giáo dục Nghề nghiệp tổ chức ngày 30/11, ông Phạm Vũ Quốc Bình, Phó Tổng cục trưởng Tổng cục Giáo dục nghề nghiệp (Bộ Lao động, Thương binh và Xã hội) cho biết, một số cơ sở giáo dục nghề nghiệp đã triển khai mô đun hóa nội dung, nhưng một số trường chưa triển khai hoặc triển khai chậm. Việc triển khai mô đun hóa nội dung, chương trình môn học còn mang tính hình thức, chưa thực sự cấu trúc lại chương trình và nội dung một cách khoa học, đúng bản chất của mô đun hóa.
“Tỷ trọng kiến thức, kỹ năng liên quan đến công nghệ số (IoT, AI, phân tích dữ liệu lớn…) trong các ngành truyền thống còn chưa cao khiến công tác đào tạo trực tuyến chưa sinh động và chưa đáp ứng được nhu cầu thị trường”, ông Phạm Vũ Quốc Bình đ.ánh giá.
Video đang HOT
Các ngành khối kỹ thuật như cơ khí ô tô, điện lạnh, điện – điện tử, cơ điện tử cũng chưa cập nhật các kiến thức về IoT, về AI. Mặc dù một số ngành như cơ khí chế tạo máy, điện điện tử dành một thời lượng đáng kể để dạy các kiến thức, kỹ năng về lập trình CNC, PLC nhưng nhìn chung các trường chưa có kế hoạch rõ ràng về việc đưa đào tạo năng lực số vào các môn cơ sở ngành và các môn chuyên ngành.
Triển khai đồng bộ nâng chất lượng
Công việc của người lao động, kể cả bậc học cao đẳng, trung cấp hay công nhân kỹ thuật liên quan rất lớn đến việc sử dụng các phần mềm chuyên ngành. Trong tương lai, các kỹ năng sử dụng phần mềm chuyên ngành sẽ ngày càng quan trọng hơn. Mặc dù vậy, việc đầu tư cho các phần mềm chuyên ngành phục vụ giảng dạy của các trường, cơ sở giáo dục nghề nghiệp còn chưa được chú ý đầu tư đúng mức. Phần lớn các phần mềm được giảng dạy còn lạc hậu (các phiên bản rất cũ) và thường là các phần mềm không có bản quyền.
PGS.TS Đỗ Văn Dũng (Trường Đại học sư phạm Kỹ thuật Thành phố Hồ Chí Minh) cho biết, các cơ sở đào tạo nghề hiện mới chỉ quan tâm đến Digital Learning (bài giảng điện tử) mà chưa chú trọng đến Big Data để lưu trữ dữ liệu, Digital Media để kết nối với các mạng xã hội hay Digital Campus để tối ưu hóa quá trình giảng dạy vào thực tiễn…
Bên cạnh đó, cơ sở vật chất của các cơ sở giáo dục nghề nghiệp chưa đáp ứng được nhu cầu đào tạo trực tuyến. Hiện, các nhà thực hành, các thư viện, các bộ phận chứng chỉ vẫn chủ yếu thực hiện theo kiểu truyền thống, chưa điện tử hóa, chưa có thư viện số, phòng thực hành số.
PGS TS Lưu Bích Ngọc, Chánh Văn phòng Hội đồng Quốc gia Giáo dục và Phát triển nhân lực (Bộ Giáo dục và Đào tạo), cho biết cần phải đầu tư các phòng thí nghiệm, xưởng thực hành ảo, vì riêng đối với việc đào tạo nghề thì thực hành là vô cùng quan trọng. Chỉ có các xưởng thực hành ảo mới có thể đáp ứng được sự phát triển của khoa học công nghệ hiện nay và giúp quá trình học và giảng dạy thuận tiện hơn.
Ngoài vấn đề hạ tầng, để nâng cao chất lượng đào tạo trực tuyến, năng lực dạy học trực tuyến của nhà giáo là yếu tố quan trọng, cốt lõi quyết định đến hiệu quả dạy học trực tuyến. Tuy nhiên, đối với nhà giáo hiện nay, phần lớn đều xem dạy học trực tuyến là hình thức dạy học hoàn toàn mới và chưa có kinh nghiệm thực tiễn, nên gặp nhiều lúng túng khi thực hiện. Khả năng ứng dụng công nghệ thông tin và khai thác các nền tảng công nghệ số trong dạy học trực tuyến của nhà giáo còn nhiều hạn chế. Phần lớn nhà giáo còn gặp nhiều khó khăn trong lựa chọn và xây dựng học liệu số, tổ chức hoạt động dạy học và kiểm tra đ.ánh giá trong môi trường dạy học trực tuyến.
Do đó, các cơ sở giáo dục nghề nghiệp cần có quy chuẩn dữ liệu trong đào tạo trực tuyến, tránh tình trạng phải chuyển đổi quy chuẩn dữ liệu hay khó khăn trong quá trình công nhận. Điều này vừa gây khó khăn cho các cơ sở giáo dục về tài chính, thời gian, vừa không bảo đảm kết nối toàn hệ thống giáo dục nghề nghiệp trong quá trình chuyển đổi số.
Để làm được điều này, các cơ sở giáo dục nghề nghiệp nên đẩy mạnh kết nối với các doanh nghiệp công nghệ thông tin lớn, các hiệp hội nghề nghiệp về công nghệ thông tin. Như vậy sẽ giúp cơ cấu các ngành, tên ngành, nội dung, chương trình đào tạo cũng như quy mô, chất lượng đội ngũ giáo viên từng bước được nâng cao. Khi hệ thống giáo dục được đẩy mạnh ứng dụng công nghệ thông tin thì từng bước đáp ứng tốt các yêu cầu của doanh nghiệp về nguồn nhân lực chất lượng cao cũng như các yêu cầu chuyển đổi số chung của nền kinh tế.
Đào tạo nguồn nhân lực cung ứng cho doanh nghiệp
Ngày 22/10, Tiểu ban Giáo dục Nghề nghiệp (Hội đồng Quốc gia giáo dục và Phát triển nhân lực) tổ chức tọa đàm khoa học về đào tạo nhân lực có kỹ năng nghề, góp phần bảo đảm chuỗi cung ứng lao động, khôi phục sản xuất, kinh doanh, phát triển kinh tế - xã hội.
Hướng đến khôi phục thị trường lao động
Phát biểu tại tọa đàm, Tiến sỹ Trương Anh Dũng, Tổng cục Trưởng Tổng Cục Giáo dục nghề nghiệp (Bộ Lao động - Thương binh và Xã hội) cho biết, đại dịch COVID-19 đã ảnh hưởng nặng nề đến mọi mặt của đời sống kinh tế-xã hội trên thế giới nói chung và Việt Nam nói riêng, trong đó có việc làm gián đoạn chuỗi cung ứng lao động của các ngành kinh tế, đồng thời tạo nên những thách thức to lớn về việc làm và kỹ năng nghề của thị trường lao động hiện tại cũng như tương lai.
TS. Trương Anh Dũng, Tổng cục trưởng Tổng cục Giáo dục nghề nghiệp phát biểu. Ảnh: TTXVN phát
Thời gian qua Chính phủ Việt Nam đã ban hành, thực thi hàng loạt chính sách hỗ trợ doanh nghiệp, người dân, người lao động. Mặt khác, độ bao phủ vaccine đang được mở rộng rất nhanh. Những điều này đã góp phần làm "giảm sốc" các tác động của dịch bệnh tới thị trường lao động, tạo điều kiện tốt để mở cửa, khôi phục lại các hoạt động kinh tế.
Ngày 12/10, Chính phủ đã ban hành Nghị quyết 128/NQ-CP quy định tạm thời "thích ứng an toàn, linh hoạt, kiểm soát hiệu quả dịch COVID-19", tạo khung khổ chính sách nhất quán để triển khai thực hiện, góp ý nghĩa quan trọng để việc lưu thông hàng hóa, giao thông vận tải, hoạt động sản xuất kinh doanh và thị trường lao động vận hành trơn tru, thông suốt. Trong đó, Nghị quyết giao Bộ Lao động - Thương binh và xã hội đề xuất các giải pháp khôi phục thị trường lao động.
Theo dự thảo Chương trình phục hồi và phát triển kinh tế giai đoạn 2022-2023 đang được xây dựng, việc hỗ trợ an sinh xã hội, đào tạo nghề, phát triển thị trường lao động cũng là một trong những nội dung quan trọng. Nhiều giải pháp đang được nghiên cứu để hỗ trợ các doanh nghiệp, trong đó có vấn đề đào tạo nghề nghiệp, để góp phần bảo đảm chuỗi cung ứng lao động, giúp doanh nghiệp phục hồi sản xuất, kinh doanh.
Doanh nghiệp cần nhân lực có kỹ năng nghề để sản xuất kinh doanh, nâng cao năng lực cạnh tranh. Các cơ sở Giáo dục nghề nghiệp cần doanh nghiệp để cho người học thực hành thực tập và nắm bắt nhu cầu để đào tạo. Người học, người lao động cần việc làm, cần sinh kế. Việc đào tạo nghề nghiệp, góp phần khôi phục thị trường lao động là một thách thức lớn và còn rất nhiều vấn đề phải giải quyết, cần sự chung tay của tất cả các chủ thể.
Mới đây, nhân ngày Kỹ năng lao động Việt Nam (4/10), Chủ tịch nước Nguyễn Xuân Phúc đã có thư kêu gọi đồng hành nâng tầm kỹ năng lao động vì một Việt Nam chiến thắng dịch bệnh và phát triển thịnh vượng. Cũng trong thời gian gần đây, nhiều chính sách về đào tạo, bồi dưỡng kỹ năng nghề cho người lao động đã được ban hành và đang triển khai như: Nghị quyết số 68/NQ-CP và QĐ số 23/2021/QĐ-TTg quy định về việc thực hiện một số chính sách hỗ trợ người lao động và người sử dụng lao động gặp khó khăn do đại dịch COVID-19; Quyết định 1446/QĐ-TTg ngày 30/8/2021 Phê duyệt Chương trình "Thí điểm đào tạo, đào tạo lại nâng cao kỹ năng nguồn nhân lực đáp ứng yêu cầu của cuộc Cách mạng công nghiệp lần thứ tư".
Với ba phiên làm việc, các đại biểu dự tọa đàm đã tập trung thảo luận về các giải pháp tăng cường đào tạo nghề cung ứng cho doanh nghiệp góp phần bảo đảm chuỗi cung ứng lao động, khôi phục sản xuất, kinh doanh, phát triển kinh tế - xã hội; đẩy mạnh đào tạo, bồi dưỡng, nâng cao trình độ kỹ năng cho người lao động bị ảnh hưởng bởi đại dịch COVID-19 theo Nghị quyết số 68/NQ-CP và Quyết định 23/2021/QĐ-TTg; đào tạo, đào tạo lại người lao động, đáp ứng yêu cầu của cuộc Cách mạng công nghiệp 4.0 theo Quyết định số 1446/QĐ-TTg.
Tình trạng thiếu lao động sau dịch COVID-19 khá trầm trọng
Bà Đỗ Thị Thúy Hương, Phó Chủ tịch Hiệp hội Công nghiệp hỗ trợ Việt Nam, cho biết Việt Nam đang là địa điểm thu hút nhiều doanh nghiệp lớn về công nghiệp điện tử trên thế giới, có 6 công ty điện tử lớn nhất đã xuất hiện ở Việt Nam. Tuy nhiên, giống như các doanh nghiệp công nghiệp đang gặp phải là ngành công nghiệp điện t.ử t.hiếu lao động sau dịch.
Đại dịch ảnh hưởng vô cùng lớn tới sản xuất điện tử, đặc biệt tại Thành phố Hồ Chí Minh và các tỉnh phía Nam. Tính tới ngày 21/10, các doanh nghiệp điện tử phía Nam mới thu hút được khoảng 60 - 70% lao động quay trở lại làm việc. Đơn cử như các phân xưởng của Samsung tại Khu Công nghệ cao Thành phố Hồ Chí Minh dự định hoạt động 100% công suất trở lại trong tháng 11, nhưng với tình hình này vẫn gặp khá nhiều khó khăn. Nguyên nhân là do tỷ lệ lao động tiêm đủ 2 mũi vaccine chưa cao. Nhìn chung tình trạng thiếu lao động vẫn đang khá trầm trọng.
Bên cạnh đó, theo bà Đỗ Thị Thúy Hương, hiện nay các doanh nghiệp FDI vẫn đ.ánh giá đào tạo của lao động Việt Nam chưa theo kịp nhu cầu của doanh nghiệp. Hầu hết doanh nghiệp khi tuyển công nhân đều phải đào tạo lại, mất ít nhất 1 tuần đến cả tháng với lao động giản đơn, còn với công nhân đứng máy phải mất vài tháng hoặc cử ra nước ngoài để đào tạo lại...
Chủ tịch Hiệp hội các khu chế xuất và công nghiệp Thành phố Hồ Chí Minh Nguyễn Văn Bé thông tin, từ tháng 4-9/2021 có đến 800 nhà máy tại thành phố Hồ Chí Minh phải đóng cửa. Nhiều doanh nghiệp để có thể tiếp tục hoạt động đã duy trì "3 tại chỗ" nhưng chi phí rất tốn kém. Đến thời điểm hiện tại, Thành phố Hồ Chí Minh đã có 91% các doanh nghiệp quay lại hoạt động, 18 khu công nghiệp hoạt động bình thường mới, 70% lao động (khoảng 200 nghìn lao động) trở lại làm việc, còn khoảng 100.000 chưa trở lại.
Theo thống kê sau nới lỏng giãn cách và đ.ánh giá nhanh tháng 10/2021 của Sở Lao động Thương binh và Xã hội TP Hồ Chí Minh, chỉ có 100 doanh nghiệp tuyển dụng khoảng 9.000 người đa dạng ở nhiều ngành nghề như chế biến, chế tạo... Riêng trong quý 4/2021, Thành phố Hồ Chí Minh cần 60.000 người lao động làm việc tại các nhà máy. Trong đó, tập trung 95% nhu cầu lao động ở khu vực ngoài nhà nước. Ngành cơ khí chế tạo, bao bì, giao thông vận tải... đang có nhu cầu tuyển dụng lớn lao động...
Đại diện Sở Lao động - Thương binh và Xã hội TP Hồ Chí Minh cho biết thành phố đang triển khai một số giải pháp thu hút lao động, như: kế hoạch 1 triệu căn nhà giá rẻ cho lao động thu nhập thấp; chương trình đưa đón lao động trở lại nhà máy an toàn; xây dựng kế hoạch học nghề trực tiếp cho sinh viên nghề...
Để khôi phục lại thị trường lao động hậu COVID-19, Tiến sỹ Vũ Xuân Hùng, Vụ trưởng Vụ Đào tạo chính quy (Tổng cục Giáo dục nghề nghiệp) cho biết: Tổng cục hiện đang xây dựng 2 phương án. Phương án 1 là đưa học sinh, sinh viên đi thực hành, thực tập tại doanh nghiệp. Theo đó, đưa 500.000 học sinh, sinh viên cơ bản (năm 1, năm 2); 500 nghìn học sinh sinh viên thành thạo (năm 2 hoặc năm 3) vào làm việc tại doanh nghiệp. Trong đó, riêng khu vực trọng điểm Đông Nam Bộ có khoảng gần 200.000 học sinh, sinh viên thuộc cơ sở giáo dục nghề nghiệp có thể tham gia tại doanh nghiệp.
Phương án hai là tiếp tục đẩy mạnh tuyển sinh, tổ chức đào tạo ở các trình độ của giáo dục nghề nghiệp. Theo đó, học sinh, sinh viên sẽ được vừa học vừa làm tại doanh nghiệp để đảm bảo nâng cao tay nghề.
Hai phương án trên có thể huy động được học sinh, sinh viên tham gia hoạt động sản xuất kinh doanh trong bối cảnh dịch COVID-19 đang cần người lao động, cũng như đảm bảo được mục tiêu nâng cao tay nghề cho học sinh, sinh viên; tăng cường đào tạo nghề cung ứng cho doanh nghiệp góp phần bảo đảm chuỗi cung ứng lao động, khôi phục sản xuất, kinh doanh, phát triển kinh tế - xã hội.
Trường THPT Nguyễn Trãi (Tiên Yên - Quảng Ninh): “Ngộp thở” vì chủ trương xã hội hóa giáo dục Thực hiện chủ trương của tỉnh Quảng Ninh về việc huy động nguồn lực ngoài ngân sách theo hình thức đầu tư tư - quản lý công (PPP) trong giáo dục. Khuôn viên khang trang, rộng rãi của Trường THPT Nguyễn Trãi. Trường THPT Nguyễn Trãi (huyện Tiên Yên) đầu tư thêm 34 tỷ đồng nâng cấp cơ sở vật chất (CSVC), nhà...
