Diện mạo mới của tình báo quân đội Trung Quốc sau cải tổ
Hệ thống tình báo quân đội Trung Quốc sẽ chịu nhiều xáo trộn lớn khi các cấu trúc chỉ huy bị thay đổi trong cuộc cải tổ lớn nhất suốt nhiều thập kỷ.
Chủ tịch Tập Cận Bình và các tướng lĩnh Trung Quốc trong lễ công bố thành lập ba bộ tư lệnh mới. Ảnh: News.cn
Những ngày gần đây, báo chí Trung Quốc đưa tin dày đặc về chiến dịch cải tổ quân đội lớn nhất trong nhiều thập kỷ qua của Chủ tịch Tập Cận Bình, sau khi ông Tập thành lập ba bộ tư lệnh mới nhằm xây dựng một lực lượng vũ trang hiện đại hơn, có cấu trúc chỉ huy giống mô hình phương Tây hơn.
Nhưng những bài báo này lại không đề cập đến một lĩnh vực quan trọng chịu ảnh hưởng rất lớn trong cuộc đại cải tổ này, đó là các cơ quan tình báo quân đội Trung Quốc, lực lượng chịu trách nhiệm cung cấp các thông tin tình báo quan trọng cho các nhà hoạch định chính sách và hỗ trợ các chiến dịch quân sự của nước này, theo War on the Rock.
Peter Mattis, chuyên gia thuộc Chương trình Trung Quốc tại Quỹ Jamestown, cho biết cơ cấu tổ chức cơ bản của tình báo quân đội Trung Quốc suốt hàng chục năm qua là các đơn vị trực thuộc Bộ Tổng tham mưu, các quân khu và các phòng tình báo thuộc hải quân, không quân và Quân đoàn Pháo binh số Hai.
Các cơ quan đầu não của tình báo quân đội Trung Quốc đều nằm trong Bộ Tổng tham mưu, nên bất cứ thay đổi nào đối với cơ quan chỉ huy này đều có nguy cơ làm đảo lộn cả hệ thống tình báo. Tổng cục II trực thuộc Bộ Tổng tham mưu là đơn vị điều hành các hoạt động ngầm và tình báo con người (HUMINT) cùng ít nhất một cơ quan tư vấn là Viện Nghiên cứu Chiến lược và Quốc tế Trung Quốc.
Tổng cục này cũng chịu một phần trách nhiệm đối với hoạt động nghiên cứu ảnh vệ tinh Trung Quốc và có thể là các thiết bị tình báo trên không. Sau khi Bộ Tư lệnh Hỗ trợ Chiến lược được thành lập, nhiều khả năng các chức năng tình báo vũ trụ trên sẽ được chuyển giao cho cơ quan này, theo ông Mattis.
Ngoài Tổng cục II, Bộ Tổng tham mưu Trung Quốc còn điều hành Tổng cục III, cơ quan tình báo tín hiệu quốc gia (SIGINT), có chức năng tương đương với Cơ quan An ninh Quốc gia Mỹ hay GCHQ của Anh. Tổng cục III chịu trách nhiệm bảo vệ hệ thống mạng và các đường dây thông tin liên lạc của chính phủ.
Tổng cục IV là đơn vị phụ trách hoạt động tình báo điện tử (ELINT) và tác chiến điện tử (EW), mới được thành lập trong giai đoạn 1977-1990, là cơ quan tình báo quân đội trẻ nhất của Trung Quốc, theo một nguồn tin quân sự nước này.
Còn các hoạt động tình báo chiến thuật khác được các quân chủng và quân khu thực hiện, và các đơn vị này có thể cùng phối hợp chịu trách nhiệm thực hiện các hoạt động chỉ huy và kiểm soát cấp chiến dịch. Các quân chủng, quân khu này đều có phòng tình báo được hỗ trợ bởi ít nhất một đơn vị trinh sát kỹ thuật.
Theo cuốn Khoa học Tình báo Quân sự và Thông tin Quân sự của quân đội Trung Quốc (PLA), các phòng tình báo này có thể xử lý, phân tích, đồng bộ hóa các thông tin tình báo để tham mưu cho quá trình ra quyết định của sở chỉ huy. Tuy nhiên, cuốn sách không nói rõ các phòng tình báo này có thể cung cấp những thông tin như thế nào dựa trên các báo cáo tình báo.
Các đơn vị trinh sát kỹ thuật sẽ hỗ trợ phòng tình báo bằng cách thu thập thông tin bằng các biện pháp kỹ thuật cấp chiến thuật như SIGINT, ELINT, hay thậm chí là các hoạt động trên mạng, theo một số báo cáo.
Video đang HOT
Các cơ quan tình báo quân đội Trung Quốc sẽ có nhiều xáo trộn sau khi cấu trúc chỉ huy được sắp xếp lại. Ảnh: PLA
Phó tổng tham mưu trưởng phụ trách đối ngoại và tình báo là quan chức tình báo quân đội cấp cao nhất, có thể tham gia vào quá trình hoạch định chính sách quốc gia bên ngoài cấu trúc chỉ huy của PLA. Đây là quan chức duy nhất trong chính phủ Trung Quốc có thể cung cấp thông tin tình báo từ mọi nguồn khác nhau, thế nên PLA đóng vai trò khó có thể thay thế trong quá trình ra quyết sách về đối ngoại của Bắc Kinh.
Bộ mặt mới sau cải tổ
Khi Trung Quốc quyết định thành lập Bộ Tổng tư lệnh Lục quân để đảm đương vai trò thay cho Bộ Tổng tham mưu, hệ thống tình báo quân đội của nước này tất yếu phải thay đổi theo để thích ứng với cấu trúc chỉ huy mới.
Theo chuyên gia Mattis, Bộ Tổng tư lệnh Lục quân nhiều khả năng sẽ có một phòng tình báo riêng, thậm chí là một đơn vị trinh sát kỹ thuật riêng biệt. Đây là cơ quan tình báo mới, nhưng nhân sự của nó có thể được điều chuyển từ những đơn vị chịu thay đổi lớn trong quá trình cải tổ.
Phòng tình báo và đơn vị trinh sát kỹ thuật mới của Bộ Tổng tư lệnh Lục quân có thể nhận gần như toàn bộ nhân sự từ Cục 2 thuộc Tổng cục II, đơn vị giám sát và phát triển các hệ thống thu thập thông tin khoa học và kỹ thuật tình báo. Các bộ phận khác của Tổng cục II giám sát hoạt động tình báo HUMINT ở nước ngoài hoặc phân tích các diễn biến của nước ngoài sẽ không phù hợp với hoạt động của Bộ Tổng tư lệnh Lục quân.
Ở cấp cơ sở, các phòng tình báo và đơn vị trinh sát kỹ thuật thuộc quân khu cũng sẽ chứng kiến nhiều thay đổi về mặt tổ chức, khi 7 đại quân khu của Trung Quốc được tái cơ cấu thành 4 chiến lược khu. Theo ông Mattis, nhiều phòng tình báo quân sự hiện nay ở các quân khu sẽ bị đóng băng hoặc giải tán, trong khi một số đơn vị khác được tổ chức lại cho phù hợp với cấu trúc chỉ huy mới.
Các đơn vị trinh sát kỹ thuật có thể sẽ tiếp tục hoạt động theo chức năng như hiện nay. Trong cuộc cải tổ lớn về cơ cấu tổ chức giai đoạn 1985-1988, khi cắt giảm khoảng một triệu quân và bớt số lượng quân khu từ 11 xuống còn 7, PLA đã không giải tán các đơn vị trinh sát kỹ thuật của các quân khu bị cắt giảm, thay vào đó, họ chỉ chuyển các đơn vị này vào các quân khu mới. Vì vậy các quân khu Thành Đô, Lan Châu và Nam Kinh đều có hai đơn vị trinh sát kỹ thuật.
Theo giới phân tích, sự thiếu đồng bộ, phối hợp giữa các cơ quan tình báo khác nhau suốt thời gian qua đã khiến PLA khó có thể huy động tất cả các nguồn lực tình báo vào công tác hỗ trợ hoạch định chính sách. Việc chuyển nhân lực các tổng cục tình báo thuộc Bộ Tổng tham mưu về Bộ Tổng tư lệnh Lục quân được coi là một động thái của PLA nhằm phân biệt rõ ràng hơn ưu tiên và mức độ khác nhau của các cấp chỉ huy trong quân đội.
Binh sĩ Trung Quốc đứng canh gác cạnh một tàu ngầm hạt nhân ở Thanh Đảo. Ảnh: WashingtonTimes
Câu hỏi lớn nhất đặt ra trong quá trình tái cấu trúc các cơ quan tình báo quân đội này là PLA sẽ làm như thế nào để tăng cường khả năng phối hợp giữa các đơn vị tình báo khác nhau, một trong những mục tiêu lớn nhất của cuộc cải tổ, theo ông Mattis.
Có rất nhiều bằng chứng cho thấy quân đội Trung Quốc muốn lực lượng tình báo tham gia sâu hơn vào quá trình ra quyết định, với việc đưa các tướng không quân và hải quân lên làm phó tổng tham mưu trưởng phụ trách tình báo. Bởi vậy bất cứ sự thay đổi nào dù là nhỏ nhất trong hệ thống này sẽ có thể gây xáo trộn rất lớn trong bộ máy tình báo đã vận hành suốt nhiều thập kỷ qua.
“Cuộc cải tổ sâu rộng của PLA sẽ tiềm ẩn nhiều hậu quả thứ cấp chưa nhìn thấy được. Dù đến nay Trung Quốc chưa công bố bất cứ thông tin gì về sự thay đổi của các cơ quan tình báo quân đội, nhưng sẽ là không thực tế nếu cho rằng hệ thống tình báo của PLA sẽ còn nguyên vẹn sau cuộc đại phẫu này”, chuyên gia Mattis nhấn mạnh.
Trí Dũng
Theo VNE
Lập ba bộ tư lệnh mới, ông Tập ra tay cải tổ quân đội
Những động thái cải tổ của ông Tập biến lục quân Trung Quốc từ vai trò "cha đẻ" trở nên ngang hàng với hai quân chủng hải quân và không quân.
Ông Tập Cận Bình trao quân kỳ cho chỉ huy các đơn vị mới được thành lập. Ảnh:ChinaMil
Đúng ngày cuối cùng của năm 2015, Chủ tịch Trung Quốc Tập Cận Bình đã đích thân trao quân kỳ cho chỉ huy của ba bộ tư lệnh mới được thành lập trong một buổi lễ trang trọng tổ chức ở Bắc Kinh, đ.ánh dấu sự khởi động của chiến dịch cải tổ quân đội đầy tham vọng do ông Tập đề xướng.
Ba đơn vị mới được thành lập này là Bộ Tổng tư lệnh Lục quân, Bộ Tư lệnh Tên lửa, và Bộ Tư lệnh Hỗ trợ Chiến lược. Phát biểu tại buổi lễ, ông Tập tuyên bố đây là một phần trong kế hoạch cải tổ, hiện đại hóa quân đội nhằm "hiện thực hóa giấc mơ có quân đội mạnh của Trung Quốc", một trong những chìa khóa quan trọng giúp nước này hướng tới "giấc mơ Trung Hoa".
Kế hoạch cải tổ quân đội được ông Tập nêu ra lần đầu tiên trong lễ duyệt binh kỷ niệm 70 năm kết thúc Thế Chiến II ở châu Á, khi tuyên bố nước này sẽ cắt giảm 300.000 quân để "thể hiện thiện chí hòa bình". Sau khi cắt giảm, quân đội Trung Quốc (PLA) còn khoảng hai triệu người và vẫn là lực lượng quân sự lớn nhất thế giới.
Tờ The Times dẫn lời các quan sát viên quốc tế cho rằng việc Trung Quốc thành lập Bộ Tổng tư lệnh Lục quân là một sự thay đổi lớn từ cấu trúc lấy lục quân làm trung tâm sang hệ thống chỉ huy liên quân kiểu phương Tây, trong đó hải, lục, không quân có vai trò tương đương nhau. Trước đây, Bộ Tổng tham mưu PLA nắm quyền chỉ huy toàn bộ các quân binh chủng trong quân đội.
"Với sự thay đổi này, lục quân Trung Quốc giờ đây có vai trò ngang bằng với hải quân và không quân. Lục quân trước đây được coi như cha đẻ của hai quân chủng còn lại, nhưng nay cả ba giống như là anh em trong một nhà, giúp PLA có cấu trúc cân bằng, hiện đại hơn", chuyên gia quân sự Wang Xiangsui ở Bắc Kinh nói.
Trung Quốc cắt quân số, giảm bớt vai trò của lục quân truyền thống. Ảnh: AP
Được ông Tập mô tả là "lực lượng cốt lõi trong răn đe chiến lược", Bộ Tư lệnh Tên lửa (PRF) được thành lập nhằm thay thế cho Quân đoàn Pháo binh Số 2, kiểm soát toàn bộ các vũ khí hạt nhân và tên lửa của Trung Quốc. Ông Tập cho rằng PRF với các loại tên lửa tầm ngắn, tầm trung, tầm xa là một "trụ cột chiến lược" đảm bảo vị thế cường quốc của Trung Quốc, và là nền tảng quan trọng để gìn giữ an ninh quốc gia.
Trong khi đó, Bộ Tư lệnh Hỗ trợ Chiến lược (SSF) chủ yếu tập trung vào tác chiến điện tử, có vai trò cung cấp các thông tin tình báo điện tử phù hợp trong thời chiến, đóng vai trò quan trọng trong kế hoạch giành chiến thắng trong các cuộc "chiến tranh thông tin" của Trung Quốc, theoXinhua.
Các chuyên gia thuộc trang phân tích tình báo Janes.com cho rằng vai trò, chức năng, nhiệm vụ của PRF và SSF rất giống với Bộ Tư lệnh Chiến lược Mỹ (STRATCOM), khi cả hai cùng xử lý các vấn đề liên quan đến vũ khí hạt nhân, tên lửa phi hạt nhân, phòng thủ chiến lược, chiến tranh thông tin và chiến tranh vũ trụ.
Theo dự đoán của các chuyên gia này, Quân ủy Trung ương Trung Quốc sẽ tiếp tục chỉ đạo trực tiếp các vũ khí hạt nhân, trong khi quyền chỉ huy các lực lượng tên lửa thông thường và các đơn vị tác chiến thông tin sẽ được trao về cho các tư lệnh chiến lược khu mới được thành lập để thay thế cho 7 đại quân khu hiện nay.
Ông Tập tuyên bố việc thành lập ba đơn vị mới này sẽ là một "bước ngoặt" trong quá trình hiện đại hóa quân đội Trung Quốc và sẽ được ghi vào sử sách lực lượng vũ trang nước này. Theo truyền thông Trung Quốc, với những động thái cải tổ trên, PLA hiện có 4 quân chủng lớn là lục quân, hải quân, không quân và tên lửa. Ngoài ra, PLA sẽ tiếp tục có những kế hoạch mới nhằm loại bỏ các loại trang bị lạc hậu và phát triển các hệ thống vũ khí mới.
Giới phân tích quốc tế cho rằng với việc thành lập các lực lượng tác chiến theo mô hình chỉ huy kiểu phương Tây, với một lực lượng tên lửa độc lập, quân đội Trung Quốc có thể gây quan ngại cho các nước trong khu vực, đặc biệt là trong bối cảnh nước này đang có tranh chấp lãnh thổ với nhiều quốc gia láng giềng và cạnh tranh vị thế gay gắt với các đối thủ chiến lược là Mỹ và Nhật Bản.
Hai ngày sau khi được thành lập, PRF và SSF đã tổ chức các cuộc diễn tập để kiểm tra khả năng ứng phó khẩn cấp và phòng thủ của các lực lượng này. Theo báo chí Trung Quốc, trong cuộc diễn tập, binh sĩ PRF được yêu cầu phóng các loại tên lửa khác nhau một cách độc lập trong môi trường tác chiến "như thật", dưới sự hỗ trợ về tác chiến điện tử của SSF.
Trước những quan ngại của giới quan sát quốc tế rằng với việc thành lập PRF, Trung Quốc có thể thay đổi chính sách răn đe hạt nhân của mình, người phát ngôn Bộ Quốc phòng Trung Quốc Dương Vũ Quân tuyên bố nước này sẽ vẫn theo đuổi chính sách "không đ.ánh đòn hạt nhân phủ đầu".
Straits Times dẫn lời chuyên gia phân tích Liang Guoliang ở Hong Kong cho rằng các động thái cải tổ này nhằm mục đích tăng quyền kiểm soát của ông Tập và Đảng Cộng sản Trung Quốc đối với quân đội, trong bối cảnh nước này đang đẩy mạnh chiến dịch chống tham nhũng trong lực lượng vũ trang.
Hải quân Trung Quốc diễn tập trên biển. Ảnh: ChinaMil
Mới đây, tờ PLA Daily của quân đội Trung Quốc đã đăng bài xã luận cảnh báo các quan chức quân đội cấp cao cần phải "giữ ý giữ tứ" trong các phát ngôn liên quan đến cải tổ quân đội, bởi kế hoạch này thành hay bại là do "vai trò tiên phong gương mẫu" của các tướng lĩnh cấp cao.
"Mọi người không được nói những lời vô nghĩa, đưa ra những phát ngôn thiếu trách nhiệm, thể hiện lập trường quan điểm riêng, hành động theo cảm tính hay giả bộ tuân thủ. Cần phải đặc biệt chú trọng đến những suy nghĩ của binh sĩ, và các vấn đề nhạy cảm cần phải được giải quyết hiệu quả", bài báo viết.
Nhiều tướng lĩnh cấp cao nghỉ hưu và đương chức của PLA đã và đang là mục tiêu trong chiến dịch chống tham nhũng của ông Tập. Hai tướng ở cấp cao nhất từng giữ chức phó chủ tịch Quân ủy Trung ương đã bị cáo buộc nhận hối lộ và bị trừng phạt. Theo tờ South China Morning Post, kế hoạch cải tổ của ông Tập đang vấp phải một số phản ứng từ ngay trong nội bộ các tướng lĩnh quân đội.
Trí Dũng
Theo VNE
Trung Quốc lập 3 đơn vị quân đội mới Trung Quốc đã lập 3 đơn vị mới trong khuôn khổ các biện pháp cải cách nhằm hiện đại hóa quân đội và tăng cường sức chiến đấu. Động thái này diễn ra trong bối cảnh Bắc Kinh ngày càng hung hăng trong các tuyên bố chủ quyền ở Biển Đông và Hoa Đông. Ông Tập trao quân kỳ cho người đứng đầu...
