Có tình trạng lợi dụng Hội cha mẹ học sinh, cào bằng thu tiề.n

Ông Hoàng Văn Cường, Đại biểu Quốc hội khóa XIV, Phó Hiệu trưởng Trường Đại học kinh tế Quốc dân cho rằng, một số nơi hiểu đúng và làm đúng pháp luật về xã hội hóa trong giáo dục dẫn tới tình trạng lợi dụng hội cha mẹ phụ huynh học sinh, áp đặt cào bằng để thu tiề.n như ở Hải Phòng, Thanh Hóa hay mới đây nhất là trường tiểu học Sơn Đồng (Hoài Đức, Hà Nội).

Phụ huynh quây kín sân trường đòi giải thích vì lạm thu đầu năm tại Trường tiểu học Sơn Đồng (Hà Nội)

Ranh giới xã hội hóa và lạm thu rất mỏng

Khi ngân sách nhà nước hạn chế thì việc huy động các nguồn lực xã hội một cách tự nguyện để đầu tư nâng cao đảm bảo chất lượng giáo dục là chính đáng. Tuy nhiên có vẻ chúng ta chưa hiểu đúng và làm đúng pháp luật về xã hội hóa trong giáo dục dẫn tới cách thức triển khai không phù hợp.

Đây là lý do dẫn tới tình trạng một số nơi, một số địa phương, đặc biệt là người đứng đầu các cơ sở giáo dục đã thực hiện chưa đúng quy định, để xảy ra tình trạng lợi dụng hội cha mẹ phụ huynh học sinh, tình trạng áp đặt cào bằng để thu tiề.n như ở Hải Phòng, Thanh Hóa hay mới đây nhất là trường tiểu học Sơn Đồng (Hoài Đức, Hà Nội).

Ông Hoàng Văn Cường

Ông có suy nghĩ như thế nào khi năm nào cũng xảy ra tình trạng lạm thu, dù xã hội rất bức xúc và các cơ quan quản lý cũng đã vào cuộc thanh kiểm tra và cũng có hình thức kỷ luật xảy ra?

Tôi tin tất cả những người làm trong lĩnh vực giáo dục không ai muốn phải trực tiếp đi thu tiề.n, huy động đóng góp tiề.n của cha mẹ học sinh. Tuy nhiên do đầu tư ngân sách hạn hẹp nên chúng ta có chủ trương xã hội hóa trong việc huy động các nguồn lực xã hội cho đầu tư. Nhưng ranh giới xã hội hóa cho đầu tư và lạm thu rất mỏng manh nên nếu không cẩn thận, chúng ta có thể bị lạm dụng hoặc làm 1 việc xã hội hóa nhưng lại thành lạm thu khiến xã hội lên án.

Theo ông, nếu các đơn vị thu sai quy định thì cần xử lý người đứng đầu ra sao? Cũng như trách nhiệm của cơ quan quản lý nhà nước về giáo dục trên địa bàn để xảy ra vấn về lạm thu?

Việc thu sai ở đây có thể xảy ra 3 trường hợp. Một là đúng nghĩa lạm thu, tức là thu những khoản thu không được phép thu, không có trong quy định dù có thể mục đích là tốt. Ví dụ khi một lớp học không có điều hòa, nhà trường đứng ra cùng phụ huynh phân bổ cho mỗi học sinh phải đóng 1 khoản tiề.n nhất định để lắp điều hòa, thì đó là thu sai. Nếu thu sai như thế, xử lý hành chính, người đứng đầu phải chịu trách nhiệm hành chính với vi phạm quy định của ngành, đồng thời phải trả lại tiề.n cho phụ huynh học sinh. Trường hợp khác thu có thể đúng theo quy định nhưng việc sử dụng đồng tiề.n thu ấy là không đúng theo quy định về mặt công khai minh bạch thì đó là sai phạm về mặt tài chính, phải xử lý về mặt tài chính. Nếu trầm trọng hơn là dùng tiề.n đó vào mục đích tư lợi cá nhân thì phải xử lý nặng hơn.

Để Hội cha mẹ học sinh không thành lá chắn, bình phong

Có nhiều băn khoăn về quỹ đen, lạm thu, có ý kiến đề xuất là cần hỉnh lý và ban hành lại điều lệ ban đại diện cha mẹ học sinh bị lợi dụng làm lá chắn, bình phong để thu thêm những khoản ngoài quy định. Quan điểm của ông như thế nào về ý kiến này?

Để tránh tình trạng hội cha mẹ học sinh trở thành vỏ bọc, tiếp tay cho nhà trường làm sai việc đó. Thông tư 16 đã nói rõ hội cha mẹ phải tham gia giám sát nhà trường trong việc huy động xã hội hóa, trong dự thảo Luật giáo dục cũng nói về hội cha mẹ học sinh phải giám sát chứ không phải tiếp tay cho nhà trường làm việc sai. Quy định việc sử dụng tiề.n được đóng góp xã hội hóa đó, trong luật về ngân sách đã quy định rồi, mặc dù đây là tiề.n của các nhà hảo tâm đóng góp để làm xã hội hóa những vẫn phải tuân thủ mọi thứ minh bạch. Nếu ta thực hiện tốt và phát huy vai trò giám sát của chính quyền địa phương, của cha mẹ học sinh thì sẽ khắc phục được những hạn chế trên.

Trong 20% ngân sách nhà nước chi cho giáo dục thì đến 80% chi cho lương và chế độ. Có ý kiến cho rằng thực tế thời gian qua, nguồn đầu tư cho giáo dục của nhà nước quá ít ỏi. Ông đán.h giá như thế nào về vai trò, ý nghĩa của tài trợ cho giáo dục từ nguồn xã hội hóa?

Đầu tư của nhà nước chưa đáp ứng được nhu cầu của người học, đặc biệt người học mong muốn đầy đủ phương tiện, cơ sở vật chất để học tập tốt hơn.

Rõ ràng với nguồn ngân sách nhà nước hạn chế, và nhu cầu cao của người dân như hiện nay, cùng với những đòi hỏi của cuộc CM 4.0 thì đầu tư cho cần nhiều hơn thế. Con em chúng ta cần học ở những phòng học có chất lượng tốt, khang trang, có điều hòa, máy chiếu, phải có phòng thí nghiệm, thư viện với đầu sách phong phú. Bếp ăn bán trú cũng phải hiện đại, khoa học đảm bảo vệ sinh và chất lượng thực phẩm cho các cháu. Những yêu cầu này, ngân sách nhà nước không thể đáp ứng được hết.

Luật GD quy định, nhà nước sẽ lo các phần đảm bảo giáo dục cơ bản, và đào tạo tinh hoa. Còn dịch vụ GD chất lượng cao cần huy động sức mạnh từ xã hội. Thực tế cho thấy, trong chi tiêu ngân sách gia đình, phần chi tiêu cho giáo dục vẫn chiếm phần lớn nhất. Phụ huynh Việt Nam – nhất là những phụ huynh có điều kiện kinh tế không tiếc tiề.n đầu tư để con mình có điều kiện, môi trường học tập tốt nhất, thậm chí không thua kém các nước phát triển hơn. Điều này thể hiện ở việc số lượng các trường Tư, trường Quốc tế đã tăng lên rất đáng kể trong thời gian qua ở các thành phố lớn. Nguồn lực trong dân là có thật, và người dân sẵn sàng đầu tư cho giáo dục. Vấn đề chỉ nằm ở chỗ chính sách quản lý nhà nước sẽ cân đối, điều hòa như thế nào để những đóng góp, tài trợ này thực sự xuất phát từ sự tự nguyện của những người có điều kiện.

Theo ông làm sao để mỗi phụ huynh mỗi nhà trường hiểu được về xã hội hóa và các địa phương thực hiện thật nghiêm xã hội hóa và tránh được tình trạng lạm thu?

Tôi cho rằng để làm được việc đó phải có quy định rõ ràng chặt chẽ về việc thu – chi về tài trợ trong các cơ sở giáo dục. Tôi được biết, Bộ GĐ&ĐT vừa ban hành Thông tư số 16, quy định rõ nội dung của xã hội hóa là cái gì, khi xã hội hóa như thế nào,quy định rõ những gì không được lợi dụng xã hội hóa để ràng buộc dịch vụ,… Theo tôi đán.h giá đó là thông tư tốt sẽ đưa hoạt động tài trợ trong các cơ sở giáo dục vào khuôn khổ, nề nế, qua đó góp phần hạn chế, ngăn chặn lạm thu.

Nhờ vậy, người đóng góp sẽ biết mình cần đóng góp thế nào cho đúng quy định, người thu nhận cũng phải tiếp nhận đúng cách.Việc đưa ra các quy định chặt chẽ như vậy sẽ dễ dàng quy trách nhiệm nếu phát hiện có sai phạm. Một trong những điểm theo tôi là sẽ tránh được khó xử cho các cô giáo khi Thông tư quy định: việc tiếp nhận tài trợ thực hiện thông qua Tổ tiếp nhận.

Xin cảm ơn ông!

Theo Tiề.n phong