Choáng váng vì đến ‘địa ngục’ giấy ăn
Người dân đang lấy rác lau miệng hàng ngày vì công nghệ sản xuất giấy “kinh dị” này.
Nếu không tận mắt chứng kiến, hẳn ít người tiêu dùng có thể ngờ rằng, đằng sau nhiều loại giấy ăn, giấy vệ sinh trắng bóc, nức mùi thơm đang bán trên thị trường lại là cả một công nghệ sản xuất thiếu vệ sinh đến mức rùng mình.
Những gì “tai nghe mắt thấy” khi chứng kiến công nghệ chế biến giấy ăn, giấy vệ sinh tại các cơ sở sản xuất giấy tại xã Phong Khê (Yên Phong, Bắc Ninh) sẽ khiến không ít người tiêu dùng phải rùng mình, sởn gai ốc.
Nồng nặc xưởng làm giấy
Một ngày tháng 4/2010, chúng tôi về xã Phong Khê (Yên Phong, Bắc Ninh), nơi sản xuất ra đủ các chủng loại giấy từ giấy thùng carton, giấy in, giấy báo, cho tới giấy ăn, giấy vệ sinh, và không khỏi kinh ngạc khi khắp các ngả đường tại xã này luôn nồng nặc mùi tạp chất được thải ra từ những xưởng sản xuất giấy.
Không ngoa khi nhiều người cho rằng nơi đây là một “bãi rác” giấy khổng lồ. Người dân thu mua giấy phế liệu từ khắp các tỉnh, thêm vào đó do điều kiện nhà xưởng thấp kém, chật hẹp nên giấy phế liệu được các chủ sản xuất đắp thành đống từ đầu ngõ vào tận đến vách nhà xưởng.
Nguyên liệu sản xuất giấy vệ sinh “thật dai và mềm mại” chất như… bãi rác thải.
Theo ông Nguyễn Văn Thụ, cán bộ địa chính – xây dựng xã Phong Khê, toàn xã Phong Khê từ xí nghiệp tư nhân cho tới doanh nghiệp, hợp tác xã cổ phần, công ty… có tất cả khoảng 200 đơn vị sản xuất giấy. Trong đó có 50% đơn vị sản xuất giấy ăn, giấy vệ sinh, mỗi xí nghiệp đạt công suất trung bình từ 1 – 2 tấn/ngày. 100% các đơn vị này có giấy phép kinh doanh nhưng tùy theo cấp độ, quy mô sản xuất để phân loại. Phần lớn các xí nghiệp sản xuất giấy tập trung thành khu công nghiệp, chính thức hoạt động năm 2003. Một số hộ gia đình khác kinh doanh tự phát, nhỏ lẻ.
Đi qua những con đường lầy lội, nước tù đọng đen ngòm, chúng tôi tới cơ sở sản xuất giấy của gia đình chị L thuộc khu công nghiệp xã Phong Khê, huyện Yên Phong, tỉnh Bắc Ninh.
Chỉ vài phút nữa thôi, đống giấy lộn lấm lem đất cát này sẽ được đưa vào tái chế.
Trong căn nhà chật chội, ẩm thấp, giấy được bày la liệt, chất đống cao chất ngất. Chúng tôi được “nếm” ngửi thứ mùi chua nồng khó chịu, ầm ì tiếng máy xeo (máy ép giấy), hơi nước bốc mù mịt.
Cảm giác đầu tiên khi bước vào bất kỳ một xí nghiệp sản xuất giấy nào trong khu công nghiệp Phong Khê là sự ngột ngạt, tù túng bởi khói quện lẫn với bụi, mù mịt bao quanh. Tiếp đó là cảm giác về sự ngổn ngang, giấy được vất bừa bãi khắp mọi nơi, mọi chỗ, mọi ngóc ngách, chồng đống từ cao xuống thấp. Giấy thành phẩm đóng gói chỉn chu, xếp hàng thẳng thớm nằm… sát cạnh đống giấy lộn bẩn thỉu. Khoảng cách giữa chúng chỉ là “công nghệ” chế biến giấy được làm theo một dây chuyền giản đơn và tiềm ẩn sự ô nhiễm nghiêm trọng.
Khâu đầu tiên, cũng là khâu quyết định tới chất lượng của sản phẩm là đưa giấy vào máy để xay nghiền. Tuy nhiên, công đoạn này được làm một cách tạm bợ.
Đây là công đoạn giấy bẩn được đưa vào ngâm và nghiền nát.
Video đang HOT
Nguyên liệu giấy không được chắt lọc cẩn thận mà tạp nham các loại giấy phế thải khác nhau, từ những cuộn giấy vệ sinh bỏ đi, “đầu thừa đuôi cụt” của các xí nghiệp giấy, tới các loại giấy vụn, giấy in, sách báo lem nhem được thu mua từ nhiều nguồn khác nhau.
Nhiều người khi chứng kiến tận mắt đống giấy thải này không khỏi băn khoăn tự hỏi: Liệu có khi nào, nguyên liệu giấy ở đây không ít loại được gom nhặt từ các bãi rác thải?
Tất cả các loại giấy bẩn được nghiền nhuyễn, hòa trộn vào nhau tạo nên một “hợp chất” nhầy nhụa sủi bọt, đen ngòm.
Tại đây, người công nhân chân đất, nồng nặc mùi mồ hôi vẫn giẫm đạp lên đống giấy nhàu nát, luôn tay ôm những chồng giấy bẩn cho vào bể ngâm kiềm. Những bể ngâm giấy mủn rò rỉ thứ nước thải nhớp nháp nền đất. Chiếc máy với khoanh sắt rỉ đóng cục nổi lên từng mảng. Khí Cl2 từ công đoạn tẩy Javen tỏa ra gây mùi khó chịu. Mỗi xưởng như một con quái vật khổng lồ.
Nước thải tù đọng, rác… lềnh phềnh
Chủ cơ sở L cho biết, xí nghiệp của chị đã kinh doanh sản xuất có thâm niên 5 năm, đội ngũ nhân viên có khoảng 10 người làm những công việc chuyên dụng khác nhau, người chuyên đứng nhặt giấy cho vào nghiền, người đứng ở cuối máy chuyên công tác cuộn giấy vào lô, người cắt giấy cùng một vài nhân viên đóng bao bì.
Máy móc rỉ “tiết” ra chất dịch có màu đỏ đặc quánh.
Mỗi ngày, cơ sở sản xuất giấy của gia đình chị L đưa ra ngoài thị trường trên 1 tấn giấy vệ sinh. Chị L cho biết, sản phẩm giấy vệ sinh sau khi chế biến sẽ được phân phối rộng rãi tại các quán ăn, khu công nghiệp, đặc biệt là hệ thống đại lý rộng rãi trên địa bàn Hà Nội.
Tại Phong Khê, một số lượng lớn hộ gia công nhỏ lẻ sản xuất giấy ăn cung cấp đi khắp các tỉnh thành trong cả nước, bán rộng rãi trên thị trường. Từ giấy ăn “thường dân” nhất như “giấy phở” (loại giấy ăn thô ráp, màu trắng đục, hình vuông vẫn thường dùng tại các quán cóc ven đường, quán cơm vỉa hè,…) đến các loại giấy ăn cao cấp đều được “chế biến” bằng công nghệ… nồng nặc như trên.
Anh Nguyễn Quốc An, sinh viên năm thứ 2, trường ĐH Bách Khoa trần tình: “Vẫn biết các giấy ăn tại các nhà ăn tập thể, nhà ăn sinh viên cũng như nhà hàng công cộng không được sạch sẽ, thậm chí chùi miệng lại thấy bẩn và ghê tởm hơn, nhưng đôi khi nó là thói quen, cứ thấy giấy ăn trên bàn thì cầm lấy và đưa lên miệng lau. Chẳng nhẽ ăn xong lại đứng đên, không lau miệng?!”.
Nhiều người sau khi sử dụng giấy ăn còn bực tức vì lau xong thì thấy giấy mủn ra, nhoen nhoét khắp quanh miệng.
Qua công đoạn tái chế sơ sài, nhiều loại giấy ăn được hình thành và dù không đảm bảo chất lượng vẫn được sử dụng như bình thường.
Cơ sở giấy Đoàn Chín là một trong những cơ sở sản xuất phôi (lõi giấy to – pv) giấy ăn cao cấp. Từ phôi giấy ăn này, nhiều đơn vị khác lấy về cắt ra thành từng mảnh theo kích thước phù hợp với nhu cầu. Đoàn Chín áp dụng công nghệ sản xuất hiện đại, lắng lọc sơ bộ và tuần hoàn nước thải an toàn môi trường, tuy nhiên nước từ các bể ngầm vẫn tràn ra nền, đọng từng vũng, bốc mùi chua loét. Con mương phía mé sau nhà anh Đoàn Chín nước đặc kịt, rác thải nổi… lềnh phềnh.
Những tấm bạt che bốc mùi tanh nồng ở cơ sở chế biến giấy ăn Đoàn Chín.
Nước thải tù đọng bốc mùi hôi thối ngay sau nhà xí nghiệp sản xuất giấy Đoàn Chín
Do đặc thù không thống nhất giữa khu công nghiệp tập trung và các xí nghiệp sản xuất giấy tự phát nên xã Phong Khê khó quản lý về việc đảm bảo vệ sinh, môi trường. Ông Nguyễn Văn Thụ thừa nhận: Hiện tại, cả xã Phong Khê vẫn chưa có hệ thống xử lý rác thải tập trung.
Đối với xí nghiệp kinh doanh tự phát, Ủy ban xã yêu cầu tập kết chất thải rắn và nước thải về chung một mối. Đối với khu công nghiệp, xã đã thành lập một đội quản lý gồm 11 người làm công tác đi thu dọn rác thải rắn ven đường, tiêu thông rãnh nước ứ đọng, huy động xe chở rác về khu tập trung. Tuy nhiên, việc đôn đốc người dân thực hiện quy định cũng như việc quản lý, xử phạt vẫn chưa đạt được hiệu quả như mong muốn. Các bãi giấy rác vẫn chềnh ềnh bên vệ đường gây mất vệ sinh và phản cảm cho người đi lại, cản trở giao thông thôn xóm.
Các bãi giấy rác vẫn chềnh ềnh bên vệ đường gây mất vệ sinh, phản cảm và cản trở giao thông thôn xóm.
Phần lớn các xưởng giấy trong xã Phong Khê đều không đảm bảo vệ sinh an toàn lao động nên trong quá trình sản xuất đã gây ra một lượng khói bụi khổng lồ, vượt quá tiêu chuẩn cho phép ảnh hưởng trực tiếp đến sức khoẻ của người dân địa phương.
Ngoài ra, trong công nghiệ xeo giấy, để tạo nên một sản phẩm đặc thù hoặc những tính năng đặc thù cho sản phẩm, người ta còn sử dụng nhiều hóa chất và chất xúc tác. Khi chúng tôi hỏi các chủ xí nghiệp thì các nhà sản xuất đều chối rằng cơ sở mình không dùng chất tẩy trắng.
Với câu hỏi “cơ sở sản xuất của chị có sử dụng chất tẩy trắng không”, chị L đã vội vã xua tay, trả lời thẳng thừng “không có”. Thế nhưng, vừa ra tới ngoài sân, tôi có hỏi một nhân viên đang làm việc, anh thật thà nói: “Chắc chắn là phải có rồi. Em nhìn xem, giấy nhập vào thì ô hợp thế kia, còn giấy thành phẩm thì trắng tinh thế này”. Anh nhân viên này tiết lộ, các chất tẩy trắng được cho ngay vào công đoạn đầu tiên để ngâm giấy.
Tại Hà Nội, làng Trích Sài (phường Bưởi, Tây Hồ) là một trong những nơi chuyên cung cấp “giấy phở” nổi tiếng. Làng có hơn 100 hộ dân làm nghề tái chế giấy ăn, xuất 3 – 10 tấn/tháng đổ ra cho các nhà hàng, quán ăn. Xeo giấy nhập về để lăn lóc dưới nền nhà ẩm ướt, giấy ăn thành phẩm cũng chỉ được cho vào bao tải khi có khách gọi, chưa kể, xấp giấy thành phẩm có màu trắng đục, khi lắc, vô số hạt bụi bay ra. Các chuyên gia về y tế nhấn mạnh rằng: Bụi giấy ở các loại giấy ăn chất lượng kém sẽ xâm nhập vào cơ thể qua đường hô hấp. Hóa chất chống ẩm và màu công nghiệp khi tiếp xúc với da có thể gây dị ứng khi kết hợp với sự bài tiết của mồ hôi. Nguy hiểm hơn, khi dùng giấy lau miệng, những hóa chất này sẽ xâm nhập vào cơ thể, về lâu dài có thể gây ung thư. Ngoài ra, các hộ làm giấy ăn thủ công ở làng Trích Sài cho biết: Để tẩy trắng một tấn giấy phế liệu cần 9kg sút và 30 – 40l javen. Hai loại hóa chất này đòi hỏi quy trình sản xuất nghiêm ngặt. Theo tiêu chuẩn quốc tế, nồng độ cho phép trong nước của xút và javen là dưới 0,3mg/l. Theo các chuyên gia về hóa học: Nếu xử lý đúng quy trình, lượng xút và javen trong giấy ăn thành phẩm hầu như không ảnh hưởng đến sức khỏe người tiêu dùng. Tuy nhiên, nếu vượt quá mức cho phép, lượng hoá chất tồn dư có thể gây kích ứng da và trở thành “ổ” bệnh về đường tiêu hóa như tiêu chảy, rộp môi… đối với người mẫn cảm”.
Theo VTC
Những dòng nước độc giữa Hà thành
Nước thải từ đủ các nguồn độc hại thi nhau ùn ùn xối xả xuống kênh mương. (Ảnh minh hoạ)
Từ bánh phở, bún khô đến dệt nhuộm, làm nhựa... tất tật đều xả các chất thải chưa được xử lý xuống ao hồ, mương máng quanh nơi mình đang sống.
Sông hồ thành "ao chứa độc"
Làng nghề dệt nhuộm Vạn Phúc và Dương Nội của quận Hà Đông từ lâu đã nổi tiếng với lụa tơ tằm, gần đây lại nức danh vì... ô nhiễm. 2 làng này hiện có tới trên 5.000 nhân khẩu tham gia nghề dệt và 35 cơ sở chuyên tẩy, nhuộm. Trong quá trình sản xuất, họ sử dụng không ít loại hóa chất để tẩy, in, nhuộm. Nước thải dung dịch nhuộm hấp sau các công đoạn sản xuất hầu như không được xử lý mà đổ thẳng ra cống rãnh và... sông Nhuệ.
Vào mùa khô khi nước bốc hơi, lòng mương cạn dần thì các dòng chảy này mới bốc lên mùi hôi, hắc ngây ngất. Còn những hôm trời mưa, nước thải dệt nhuộm từ các ao tù, hồ, mương máng trong các làng chảy tràn xuống ruộng canh tác khiến hoa màu chế.t non, lúa chẳng trổ nổi bông, ngô khô không hạt. Bà Nguyễn Thị Thu, thôn Ỷ La, La Nội, xã Dương Nội cho biết: "Đi làm ruộng chúng tôi phải đi ủng cao để tránh nước thải dệt nhuộm tràn ra khiến chân tay mẩn ngứa, l.ở loé.t".
Bã sắn làm miến đổ trước cổng làng Dương Liễu. Ảnh: M.H
Sự ô nhiễm ở sông Nhuệ cũng khiến người ta rùng mình. Sợi dệt phải dùng các hóa chất khá độc hại là Jave, Sut, Silicat, Soda tẩy nhuộm để tạo màu khác nhau. Nước thải từ các loại dung dịch này cuối cùng đều được tuồn thẳng ra sông khiến con sông này cũng liên tục đổi màu xanh, đỏ, tím, vàng. Không chỉ ô nhiễm nguồn nước, người dân ở đây còn bị ảnh hưởng nặng nề về tiếng ồn của máy dệt, khí thải từ lò hơi và các lò nấu tẩy nhỏ dùng than để phục vụ cho quá trình giặt nóng, nấu, sấy, nhuộm...
Rửa miến bằng... nước mương(?!)
Các xã Dương Liễu, Tràng Trũng, Cát Quế, La Phù, Đức Giang thuộc huyện Hoài Đức có nghề làm miến, bánh phở, bún khô khá lâu đời. Khi chúng tôi đến làng Dương Liễu (xã Dương Liễu), khắp đường làng, ngõ xóm, trên cống rãnh bốc mùi chưa vì không nắp đậy... cơ man nào là miến. Tất tần tật mọi khoảng trống trong làng đều được tận dụng để phơi miến. Bên cạnh cổng làng, nơi có tấm biển: "Kính chào quý khách" là một đống bã sắn chất cao bốc mùi hôi thối, chua lòm. Người dân ở đây có thói quen đổ rác thải sinh hoạt xuống kênh, khiến con kênh bị ô nhiễm trầm trọng.
Mương của làng nghề Triều Khúc, xã Tân Triều, huyện Thanh Trì ô nhiễm nghiêm trọng từ nhiều năm nay. Nhưng hằng ngày người dân vẫn làm nghề bên bờ con mương.
Khi được nghe chị Đinh Thị Mùi, xóm 2, xã Dương Liễu kể về các công đoạn làm miến chúng tôi dựng tóc gáy: "Làm được mẻ miến mệt lắm. Chúng tôi phải lọc, tẩy bột qua 4- 5 lần thì miến mới trắng được. Nghĩa là phải đổ nước vào bột, sau đó đổ thuố.c tẩy vào ngâm rồi lại rửa, lại tẩy đến bao giờ bột trắng thì thôi". Sau đó, nước thải từ việc tẩy bột, làm miến lại đổ ra mương khiến nguồn nước ở đây bị ô nhiễm rất nặng.
Theo quan sát của chúng tôi, hầu hết những người làm nghề miến, móng tay đều bị biến dạng vì nấm, bị thuố.c tẩy ăn mòn. Kinh hãi hơn khi chị Mùi vô tư kể: "Ở đây chẳng ai rửa miến bằng nước giếng vì một ngày dùng đến chục khối nước, giếng nào cho đủ. Nhà nào làm miến cũng dùng nước mương lọc qua bể cát để... rửa"(?!). Không hiểu chị Mùi có thêm thắt cho câu chuyện làm miến thêm phần "vất vả" hay không song chỉ nghe đến chuyện lọc nước mương bằng bể cát ở một vùng ô nhiễm thế này để rửa miến, quả thực có nhắm mắt lại chúng tôi cũng còn thấy... ớn lạnh! Ớn lạnh hơn nữa khi hầu hết những làng nghề này, sau khi thải độc chất xuống sông hồ, xuống nguồn nước ngầm lại đào giếng, khoan nước lên để ăn uống, sinh hoạt như chẳng có chuyện gì xảy ra?!.
Khi đặt vấn đề về việc thiếu nước sạch với các làng nghề, nhiều ý kiến cho rằng do đó là những vùng quê cách Thủ đô khá xa, điều kiện khó khăn nên mạng lưới nước sạch chưa thể phủ kín. Vậy nhưng, ngay cả các làng nghề nằm ngay cạnh trung tâm Hà Nội như làng làm thừng Trung Văn (Từ Liêm) cũng chẳng có nước sạch, người dân phải dùng nước ngầm để sinh hoạt. Mà nguồn nước ngầm ở đây thì cũng ô nhiễm khủng khiếp vì quá trình làm thừng buộc phải tẩy rửa rác lẫn hóa chất nhưng tất cả nước thải đều được tuồn thẳng ra sông, kênh, mương. Ông Đoàn Đăng Hơn, trưởng thôn Trung Văn phàn nàn: "Các hộ gia đình đều khoan giếng với độ sâu vài chục mét nhưng nước bơm lên vẫn có mùi khét, tanh... Gần đây trong thôn có nhiều nguời bị ung thư mà một trong những căn nguyên có thể do nguồn nước".
Biết là nguy hại sức khỏe, là có thể mắc các chứng bệnh nan y khi dùng lâu dài nguồn nước ngầm ô nhiễm này, song hầu hết cư dân ở các làng nghề mà chúng tôi đề cập đến đều có chung câu trả lời "không ăn nước giếng khoan thì lấy nước ở đâu để thay thế!".
Sát thủ vô hình
Ông Hoàng Văn Bảy, Cục trưởng Cục Quản lý Tài nguyên nước (Bộ TN&MT) khẳng định: Tại Việt Nam 80% trường hợp bệnh tật là do nguồn nước bị ô nhiễm gây ra. 4 năm trở lại đây, đã có khoảng 6 triệu ca thuộc 6 loại bệnh liên quan đến nước. Riêng chi phí trực tiếp cho việc khám chữa các bệnh tả, thương hàn, lỵ và sốt rét đã lên tới 400 tỷ đồng. Tại nhiều địa phương cũng đang xuất hiện những căn bệnh lạ. Đặc biệt rộ lên hiện tượng nhiều người trong một làng, một thôn bị ung thư khiến người dân rất hoang mang. Kết quả kiểm tra của các nhà khoa học, bác sĩ cho thấy, thủ phạm gây nên một số bệnh chính là nguồn nước.
Phía cơ quan quản lý nhà nước, Sở NN&PTNT Hà Nội cho biết, UBND thành phố đã phê duyệt "Chương trình cung cấp nước sạch và Vệ sinh môi trường nông thôn Hà Nội giai đoạn 2009-2020", trong đó có công trình sửa chữa, nâng cấp nước sạch cho một số làng nghề ở Hà Nội. Vậy nhưng bao giờ những làng nghề nói trên có nước máy để dùng thì... vẫn phải đợi. Có nghĩa là trong khoảng thời gian chờ đợi chưa biết bao lâu, hàng chục vạn người dân Thủ đô này vẫn phải dùng nguồn nước ngầm ô nhiễm để ăn, uống, sinh hoạt. Cư dân ở đây vẫn phải đối mặt với nguy cơ có thể mắc các loại bệnh nguy hiểm đến từ nguồn nước "bẩn".
Chưa có con số thống kê về người dân mắc bệnh do nguồn nước ô nhiễm từ các làng nghề nói trên nhưng những năm gần đây số người dân chế.t do các bệnh nan y... tại các địa phương này đang gia tăng. Điều lạ là, người dân trong các làng nghề cũng bảo khó chịu vì ô nhiễm, bức bối vì nguồn nước nhưng họ vẫn vô tư xả nước thải, chất độc ra môi trường!
Ông Bùi Cách Tuyến, Tổng cục trưởng Tổng cục Môi trường (Bộ TN&MT) cho biết, nước ở những làng nghề phải sử dụng chất tẩy, nhuộm có độ pH rất cao, chứa nhiều hóa chất, màu khó tan. Nếu nước thải không được xử lý sẽ gây ô nhiễm nước bề mặt thậm chí lắng hóa chất làm ảnh hưởng đến nước ngầm. Trong khi đó, mỗi năm ở Hà Nội có khoảng 5 triệu mét khối nước thải công nghiệp và tiểu thủ công nghiệp không qua xử lý xả ra các sông Đáy, sông Nhuệ cũng như hệ thống kênh, mương. Lượng nước bẩn nguy hiểm này sẽ thẩm thấu vào mạch nước ngầm nên ảnh hưởng trực tiếp đến sức khỏe người dân.
Theo Gia Đình
Kinh hoàng công nghệ sản xuất giấy ăn Từ những tờ báo cũ, bìa các-tông, rơm rạ, thậm chí giấy vệ sinh đã qua sử dụng... đều có thể tái chế thành... giấy ăn. Đa phần giấy ăn sử dụng tại nhiều quán ăn bình dân đều là giấy ăn không có nhãn mác, được sản xuất bằng phương pháp thủ công. Những bịch giấy ăn như thế có thể dễ...