Chính sách của Mỹ: chủ động tấn công hay chờ Bắc Kinh lùi bước?

Trang mạng của Viện Nghiên cứu Chính sách Quốc tế Lowy (Úc) ngày 17/04/2015 đăng tải bài viết có tiêu đề: “Nhận thức chung về Trung Quốc của Mỹ dần sụp đổ”. Theo đó, quan điểm về Trung Quốc của Mỹ (và Úc) đã mở rộng: mặc dù có dấu hiệu cho thấy Trung Quốc ngày càng tự phụ, nhưng Bắc Kinh sẽ không gây ra mối đe dọa đối với vị thế thống trị của Mỹ tại Châu Á. Do đó, Mỹ sẽ không phải mất công hành động.

Tuy nhiên, hiện nay nhận thức chung này có thể đang sụp đổ. Chỉ trong một tuần, hai báo cáo quan trọng từ các chuyên gia chính sách ngoại giao hàng đầu của Mỹ đều cho thấy rằng, Trung Quốc thực sự đã trở thành mối đe dọa đối với vị thế thống trị của Mỹ tại Châu Á, Washington có cần thay đổi chính sách để đối phó với Bắc Kinh.

Trong đó, một báo cáo của tác giả Kevin Rudd “Mỹ – Trung Thế kỷ 21: Tương lai quan hệ Mỹ – Trung dưới sự cầm quyền của Tập Cận Bình”. Báo cáo khác từ Hiệp hội quan hệ đối ngoại, tác giả là chuyên gia hàng đầu về chính sách đối ngoại Robert Blackwell và Ashley Treece “Điều chỉnh chiến lược của Mỹ đối với Trung Quốc”.

Mỹ liệu có chấp nhận xem Trung Quốc như là một quốc gia ngang hàng với mình?

Cả hai báo cáo đều cho rằng, sự nổi lên của Trung Quốc cho thấy một sự thay đổi cơ bản trong việc phân chia quyền lực tại Châu Á, Bắc Kinh quyết định sử dụng lực lượng sức mạnh mới, lựa chọn những phương thức có lợi cho mình để thay đổi trật tự tại Châu Á. Mỹ cần làm gì để đối phó với điều này?

Rudd cho rằng, Mỹ có thể thông qua đối ngoại giải quyết những căng thẳng do dã tâm của Trung Quốc mang lại. Hai nước có thể hợp tác sâu sắc ở những lĩnh vực có chung lợi ích, đồng thời kiểm soát các bất đồng.

Đây là một ý kiến hay, nhưng nó đặt ra một vấn đề khó giải quyết: Mỹ có sẵn sàng áp dụng đề xuất này để đối phó với Trung Quốc? Cách thức mà Rudd đề ra có thể là đề xuất hiệu quả, nhưng liệu Mỹ có đồng ý đối xử với Trung Quốc như là một quốc gia ngang hàng với mình – đây rõ ràng là không phù hợp với mô hình cũ của Mỹ – muốn là người nắm vị thế chủ đạo tại Châu Á.

Thái độ của Blackwell thì dứt khoát cho rằng, duy trì vị thế thống trị chính là mục tiêu chiến lược hàng đầu của Mỹ, ông kêu gọi Mỹ tăng cường vị thế tại Châu Á trên các lĩnh vực kinh tế, quân sự và ngoại giao. Ngoài ra, ông còn ủng hộ việc phát động tấn công vào nền kinh tế Trung Quốc.

Trung Quốc không ngừng tăng cường tiềm lực quân sự để giành lại vai trò chủ đạo của Mỹ ở Châu Á

Điều này cho thấy báo cáo của ông không giải thích được sự trỗi dậy của Trung Quốc sau cùng đã làm thay đổi sự phân chia quyền lực ra sao. Điều quan trọng hơn là, ông đang có cái nhìn khá lạc quan đối với Trung Quốc – trong trường hợp Bắc Kinh tiếp tục sẵn sàng hợp tác với Mỹ. Nói tóm lại, theo ông Trung Quốc không đe dọa được vị thế thống trị của Mỹ ở khu vực Châu Á.

Thời báo Hoàn Cầu nhận định rằng, cả hai báo cáo trên của Mỹ đều tránh đề cập đến một sự thật đó là: sự cạnh tranh chiến lược giữa Trung Quốc và Mỹ sau cùng là do mục tiêu chiến lược không thể hòa hợp của họ tại Châu Á. Mỹ cần duy trì vai trò lãnh đạo tại Châu Á, mà Trung Quốc thì đang nỗ lực thay thế vai trò của Mỹ.

Rudd cho rằng, Mỹ sẽ từ bỏ mục tiêu này, Trung Quốc cũng sẵn sàng thỏa hiệp; Blackwell thì tin tằng người phải hối hận chính là Trung Quốc. Mỹ sẽ không đưa ra bất kỳ sự nhượng bộ nào, và sẽ nhận được một mối quan hệ hài hòa với Trung Quốc.

Hà Thanh (dịch từ Hoàn Cầu)

Theo NTD