CH Séc gây bất ngờ khi chọn công ty Hàn Quốc để xây lò phản ứng hạt nhân mới
Chính phủ Séc đã gây ngạc nhiên khi chọn công ty của Hàn Quốc để xây dựng ít nhất hai lò phản ứng hạt nhân mới, vượt qua EDF của Pháp trong cuộc đấu thầu.
Quyết định này đ.ánh dấu một bước ngoặt trong chiến lược năng lượng của Séc, dự kiến khởi công vào năm 2029 và hoàn thành vào năm 2036.
Nhà máy điện nguyên tử Kori số 1 tại thành phố Busan, Hàn Quốc. Ảnh: Yonhap/TTXVN
Theo Đài phát thanh Quốc tế Deutsche Welle (Đức) ngày 24/7, Chính phủ Séc đã gây ngạc nhiên khi chọn công ty Korea Hydro & Nuclear Power (KHNP) của Hàn Quốc để xây dựng ít nhất hai lò phản ứng hạt nhân mới. Đây là một quyết định đáng chú ý vì KHNP đã vượt qua EDF của Pháp trong cuộc đấu thầu được mở từ năm 2022.
Thủ tướng Séc Petr Fiala tuyên bố rằng đề xuất của Hàn Quốc tốt hơn trên tất cả các tiêu chí đ.ánh giá. Với chi phí khoảng 8 tỷ euro cho mỗi đơn vị, KHNP đã đưa ra mức giá hấp dẫn nhất, giúp đảo chiều cán cân có lợi cho công ty này. Thủ tướng Fiala cũng cho biết CH Séc đã quyết định xây dựng hai đơn vị tại nhà máy điện Dukovany, với kế hoạch bắt đầu khởi công vào năm 2029 và hoàn thành vào năm 2036.
Vấn đề chi phí và nguồn tài chính luôn là trở ngại lớn đối với CH Séc trong việc mở rộng năng lượng hạt nhân. Mặc dù có sự ủng hộ rộng rãi về mặt chính trị, vấn đề tài chính và các yếu tố địa chính trị đã khiến kế hoạch này bị trì hoãn hơn một thập kỷ. Tuy nhiên, với quyết định mới trên, CEZ – công ty năng lượng nhà nước của CH Séc – sẽ đảm nhận đầu tư với sự hỗ trợ đáng kể từ nhà nước.
CH Séc đã phải vượt qua nhiều thách thức trong việc xác định năng lượng hạt nhân là nguồn năng lượng bền vững theo quy định môi trường của EU. Tuy nhiên, quyết định chọn KHNP của Hàn Quốc cho thấy sự thay đổi trong cách tiếp cận của Praha, đặc biệt khi loại bỏ các đối tác tiềm năng như Nga và Trung Quốc vì lý do an ninh quốc gia.
Nga từng là ứng cử viên sáng giá cho hợp đồng này, nhưng mối quan hệ giữa CH Séc và Nga đã trở nên căng thẳng sau vụ nổ kho vũ khí tại Vrbetice vào năm 2014 và cuộc xung đột ở Ukraine. Trung Quốc cũng bị loại khỏi cuộc đấu thầu do lo ngại về an ninh.
Trong khi đó, KHNP đã thể hiện được hiệu quả trong đáp ứng các tiêu chí về chi phí và thực hiện. Với mức giá công bố cạnh tranh, KHNP đã có động lực mạnh mẽ để giành được hợp đồng tại EU, một thị trường tiềm năng nhưng đầy thách thức về quy định.
Video đang HOT
Việc CH Séc chọn Hàn Quốc thay vì Pháp cũng có thể ảnh hưởng đến mối quan hệ với Paris, đặc biệt khi Pháp là một trong những quốc gia hàng đầu trong nhóm vận động hành lang năng lượng hạt nhân của EU. Quyết định này có thể làm CH Séc bị cô lập hơn trong cuộc chiến giành sự ủng hộ cho năng lượng hạt nhân tại EU.
Nhưng đối với Thủ tướng Fiala, quyết định này cũng phản ánh tầm quan trọng của vấn đề chính trị trong nước. Giữa cuộc khủng hoảng chi phí sinh hoạt, việc chọn Hàn Quốc với mức giá hấp dẫn hơn có thể dễ dàng được chấp nhận bởi người dân hơn là những lợi ích không rõ ràng từ mối quan hệ với Pháp.
Tuy nhiên, nhiều người vẫn hoài nghi về mức giá công bố. Martin Jirusek, Phó Giáo sư tại Đại học Masaryk, cho rằng con số thực tế có thể lên đến 12 tỷ euro cho mỗi lò phản ứng. Điều này sẽ được làm rõ khi hợp đồng chính thức được ký kết vào năm tới.
CH Séc 'nóng' kế hoạch chôn chất thải hạt nhân xuống sâu lòng đất
Praha đang chạy đua để đẩy nhanh kế hoạch đầy tham vọng kéo dài nhằm xây dựng một kho lưu trữ địa chất sâu có thể cho phép chôn chất thải hạt nhân sâu nửa km dưới lòng đất trong 100.000 năm tới.
Praha muốn xây dựng một kho lưu trữ địa chất sâu có thể chôn chất thải hạt nhân dưới lòng đất trong 100.000 năm tới. Ảnh: EPA-EFA
Cộng hòa Séc đang đặt cược lớn vào hạt nhân như là một phần của chương trình từ bỏ nhiên liệu hóa thạch gây ô nhiễm. Nhưng họ cũng đang vật lộn để tìm câu trả lời cho một câu hỏi quan trọng: Tất cả chất thải phóng xạ đó sẽ đổ đi đâu?
Chiến lược năng lượng dài hạn mới của chính phủ liên quan đến việc bổ sung thêm 4 lò phản ứng mới vào 6 tổ máy cũ kỹ hiện đang cung cấp khoảng 35% điện năng của đất nước. Chính phủ Séc hy vọng sẽ hoàn tất đợt đấu thầu lần đầu tiên vào năm 2024.
Milu Trefancová, phát ngôn viên của Bộ Công thương Séc, cho biết: "Điều quan trọng" đối với Cộng hòa Séc hoặc bất kỳ quốc gia nào đang mở rộng đội ngũ hạt nhân của mình là phải có một chiến lược toàn diện để quản lý chất thải phóng xạ".
Nhiên liệu đã qua sử dụng từ các lò phản ứng hiện có của Séc hiện đang được lưu trữ tại hai nhà máy điện hạt nhân của đất nước, Dukovany và Temelín. Nhưng với việc nước này đang mở rộng hệ thống năng lượng hạt nhân, họ sẽ cần phải tìm ra một giải pháp mới.
Praha hiện đang chạy đua để đẩy nhanh kế hoạch đầy tham vọng kéo dài hàng thập kỷ nhằm xây dựng một kho lưu trữ địa chất sâu có thể cho phép chất thải hạt nhân được chôn vùi nửa km dưới lòng đất trong 100.000 năm tới. Một quốc gia châu Âu khác là Phần Lan hy vọng sẽ khai trương cơ sở như vậy đầu tiên trên thế giới trong một hoặc hai năm tới.
Tuy nhiên, thời gian không còn nhiều đối với người Séc, khi các quy định mới của EU về những gì được coi là đầu tư bền vững yêu cầu các dự án hạt nhân mới phải có giấy phép xây dựng trước năm 2045 và có kế hoạch chi tiết về lưu trữ chất thải phóng xạ mức độ cao trước thời hạn năm 2050 để đủ điều kiện cấp nhãn màu xanh lá cây.
Các thanh nhiên liệu uranium đã qua sử dụng sẽ được niêm phong trong những hộp trụ đồng, chống ăn mòn. Ảnh: Reuters
Những thời hạn đó gây sức ép ở Praha, nơi giới chức đã vận động hành lang mạnh mẽ cùng với các nước EU có cùng chí hướng để đưa công nghệ hạt nhân vào danh sách đầu tư bền vững của EU.
Chính phủ Séc đang gặp khó khăn trong việc tìm kiếm một mô hình tài chính để xây dựng các đơn vị hạt nhân mới, trong đó dự án đầu tiên được cho là có chi phí cao hơn đáng kể so với ước tính ban đầu là 6 tỷ euro. Các dự án này sẽ không khả thi nếu không được đ.ánh giá là đầu tư bền vững theo các quy tắc của EU.
Bà Trefancová cho biết, xây dựng một kho lưu trữ địa chất sâu là "một thành phần thiết yếu" trong chiến lược năng lượng của đất nước. Bà nói thêm rằng các kế hoạch đã được thực hiện "để đẩy nhanh quá trình chuẩn bị trong 15 năm".
Chọn địa điểm đã là một vấn đề đau đầu. Không chỉ cần thực hiện vô số cuộc kiểm tra địa chất, thủy văn và các kiểm tra khác, mà chính phủ còn vấp phải sự phản đối mạnh mẽ của người dân địa phương, những người cảnh giác với việc là chủ nhà của một cơ sở xử lý chất thải.
Ông Luká Vondrovic, người đứng đầu Cơ quan Quản lý Kho chứa Chất thải Phóng xạ của Séc, cho biết, nếu quy trình đ.ánh giá kỹ thuật là vấn đề duy nhất, thì các kế hoạch có thể dễ dàng được đẩy nhanh, nhưng khía cạnh xã hội thì phức tạp hơn.
Chính phủ hiện đang ưu tiên các địa đ.iểm gần các nhà máy điện hạt nhân hiện có với hy vọng rằng mức độ phản kháng tại địa phương sẽ thấp hơn. Nhưng bốn thành phố lọt vào danh sách năm 2020 cũng đang "nghênh chiến", cáo buộc chính phủ lập kế hoạch kém và thiếu thông tin. Họ cũng bày tỏ những lo ngại rằng tác động tiềm tàng đối với môi trường, giá nhà hoặc du lịch đang bị phớt lờ.
Dukovany là một trong những nhà máy điện hạt nhân hiện đang lưu trữ chất thải của Séc. Ảnh: EPA-EFE
Bà Hana Konvalinková, từ Tổ chức phi chính phủ Nền tảng chống Lưu trữ Sâu, cho biết: "Các thành phố đó không phản đối năng lượng hạt nhân. Họ hiểu rằng rác thải phải được xử lý, nhưng họ muốn sự minh bạch hoàn toàn và được tham gia (vào nỗ lực đó)."
Nhằm đẩy nhanh kế hoạch, chính phủ Séc đã cam kết trao cho các thành phố liên quan một tiếng nói lớn hơn trong quá trình này.
Nhưng tổ chức Nền tảng chống Lưu trữ Sâu rất hoài nghi về động thái này, nói rằng dự luật được diễn đạt một cách mơ hồ và có quá nhiều sơ hở. Các thành phố muốn có quyền phủ quyết bất kỳ dự án chất thải hạt nhân nào, và lấy Phần Lan làm ví dụ.
Các địa điểm tiềm năng cho cơ sở Onkalo của Phần Lan - dự kiến là địa điểm đầu tiên trên thế giới thử nghiệm giải pháp chôn chất thải hạt nhân sâu dưới lòng đất như là giải pháp tốt nhất - có quyền phủ quyết dự án.
Kể từ khi thành phố nông nghiệp xa xôi Eurajoki trên bờ biển phía tây nam của Phần Lan đồng ý cho phép xây dựng cơ sở này, họ cho biết họ đã thấy sự gia tăng về việc làm và doanh thu thuế.
Trong khi đó, bà Konvalinková nói rằng Praha đang cố gắng thuyết phục bốn thành phố của mình về những lợi ích tương tự.
Thành phố chủ nhà của cơ sở chôn rác thải hạt nhân ở Séc sẽ kiếm được 4 triệu koruna (168.000 euro) mỗi năm, cộng với 10.000 koruna trợ cấp của nhà nước cho mỗi mét khối chất thải được chôn lấp.
Nhưng chính quyền Séc vẫn do dự chưa cho phép các địa phương được lựa chọn các quyết định ngăn chặn. Chính phủ "không thể đảm bảo quyền phủ quyết."
Praha dường như quyết tâm thúc đẩy xác định một địa điểm cho cơ sở chôn lấp vào cuối thập kỷ này. Tất cả các công việc chuẩn bị và hoạt động xây dựng sau đó có thể cần phải được hoàn thành vào năm 2050 để đáp ứng các yêu cầu của EU.
Bà Trefancová chỉ ra rằng dự án Onkalo của Phần Lan mất 27 năm để xây dựng, nhưng đề nghị Praha tiếp tục nỗ lực thuyết phục Brussels tạo điều kiện linh hoạt về thời hạn.
Armenia hướng về Mỹ để giảm sự phụ thuộc vào năng lượng hạt nhân của Nga Việc lựa chọn lò phản ứng thay thế Metsamor sẽ quyết định sự độc lập và đa dạng hóa nguồn năng lượng của Armenia, có thể hướng tới phương Tây hoặc tiếp tục phụ thuộc vào Nga. Điều đó cũng sẽ có ảnh hưởng lớn đến quan hệ ngoại giao và kinh tế của nước này trong tương lai. Cơ sở hạt nhân...