Cán bộ phá rừng để… trồng rừng?
Khu rừng nguyên sinh bỗng chốc trở thành đất trống, đồi trọc, cây ngắn hạn bởi công cuộc chặt rừng nguyên sinh để… trồng rừng tái sinh.
Cán bộ xã “phát” rừng, cán bộ huyện “không cho dân phát biểu”?
Mang theo nhiều nỗi bức xúc, người dân và trưởng thôn Ba, xã Mông Hóa, Kỳ Sơn, bà Nguyễn Thị Thìn không chỉ cung cấp cho đoàn công tác rất nhiều tài liệu, thông tin về “kỳ án” phá rừng đầu nguồn để… trồng rừng tại địa phương, mà người dân còn lặn lội đưa đoàn công tác đi vào sâu trong rừng để chứng kiến tận mắt một vùng rừng nguyên sinh đã bị biến thành đường đất đỏ và những quả đồi trọc trơ như thế nào.
Theo bà Thìn, sự việc phá rừng đầu nguồn Suối Kẻ thuộc địa phận hai xã Dân Hạ và Mông Hóa, Kỳ Sơn diễn ra đã nhiều năm. Không chỉ là rừng phòng hộ mà Suối Kẻ còn là nguồn cung cấp nước chính cho hai xã này nên người dân ý thức “hết sức giữ gìn”
Nhưng bắt đầu từ 2000, UBND Tỉnh Hòa Bình quyết định giao rừng và đất lâm nghiệp cho Công ty lâm nghiệp Hòa Bình khai thác với diện tích là 17,594 ha. Từ năm 2008, Công ty lâm nghiệp Hòa Bình ký hợp đồng trồng rừng bằng nguồn vốn hỗ trợ sản xuất cho ông Nguyễn Văn Thiên, ông Mai Trọng Ánh xóm Bằm, xã Dân Hạ tổng cộng 29,7 ha rừng để trồng rừng.
Kết quả trồng rừng của hai ông này là sau một thời gian ngắn đã biến cả một vùng rừng nguyên sinh lớn thành đồi trọc và đồi keo thu hoạch ngắn. Người dân trong xã hết sức bức xúc đã nhiều cần kiến nghị lên chính quyền đề nghị ngăn chặn và giải quyết dứt điểm sự việc.
Kết quả của việc “trồng rừng” ngay bên ngoài, Ảnh: Hoàng Hường
Giữa năm 2008, Hạt kiểm lâm Kỳ Sơn đã làm việc và ra văn bản đình chỉ việc “phát” rừng đối với ông Thiên và ông Ánh. Ngày 19/12/2008 thanh tra huyện Kỳ Sơn tiếp tục kiến nghị Hạt kiểm lâm Kỳ Sơn ngăn chặn và xử phạt nghiêm các hành vi đốt, phá rừng.. và đốt gỗ rừng lấy than ở khu vực Suối Kẻ. Tuy nhiên có vẻ như các văn bản này không phát huy được hiệu lực. Rừng vẫn tiếp tục bị “phát” với diện tích rộng hơn.
“Noi gương” hai người đi trước, ông Đinh Văn Thiệp, xóm Ba, xã Mông Hóa, và ông Đinh Quang Kỳ, Phó Chủ tịch HĐND xã Mông Hóa tiếp tục “phát” rừng trồng mới.
Năm 2009, UBND huyện Kỳ Sơn kết luận sự việc người dân tố cáo là đúng. Riêng trường hợp ông Đinh Quang Kỳ, huyện Kỳ Sơn kết luận “không đúng” vì “chỉ có vợ ông Kỳ tham gia chứ bản thân ông Kỳ không trực tiếp phá rừng”. Ông Kỳ không vi phạm Luật Đất đai nhưng vi phạm Luật Khiếu nại tố cáo vì “yêu cầu Đoàn (thanh tra) phải cung cấp đơn tố cáo, ai tố cáo ông”.
Huyện Kỳ Sơn yêu cầu Phòng Tài nguyên – Môi trường lập hồ sơ trao trả toàn bộ diện tích đất rừng Suối Kẻ về Tỉnh Hòa Bình quản lý, ngừng mọi hoạt động khai thác, phá rừng kiểm điểm Đảng với những cá nhân tham gia phá rừng (cả 4 người bị tố cáo đều là Đảng viên) kiểm điểm trách nhiệm cá nhân cán bộ kiểm lâm viên…vv..
Video đang HOT
Nhưng… rừng vẫn bị phá!
Được tin là các cây đa đều có ma, nên cây này may mắn chưa bị “phát”.
Đến ngày 7/12/2012, phóng viên cùng đoàn tham vấn được người dân đưa vào nơi (vốn là) khu rừng đầu nguồn, nay là rừng keo tai tượng, hoặc là đồi trọc cùng đất đỏ. Người dân cho biết, trong suốt tuần đó, cụ thể sáng hôm 7/12 có nhóm khoảng 20 người tiếp tục “phát” rừng (phát ở đây được hiểu là từ địa phương dùng phát nương rẫy, nhưng trong trường hợp này, đối tượng được phát có cả những cây nguyên sinh có đường kính vài chục đến hàng trăm cm, thậm chí để nhanh hơn người ta đốt luôn cả đồi).
Ngay từ bên ngoài bìa rừng, người viết đã có thể cảm nhận rõ nét kết quả “trồng rừng” ở đây bằng những con đường đất đỏ được san ủi để ô tô, công nông có thể đi vào. Dọc đường đi, những khúc gỗ chưa được chuyển đi vứt lăn lóc.
Nhiều thửa ruộng ngay bìa rừng bị bỏ hoang khô cháy vì rừng trơ trụi không còn cung cấp nước được nữa. Chưa dừng lại đó, trâu bò của người dân địa phương được chăn thả trong khu rừng đã bị những nhóm “phát” rừng cho uống thuốc mê và c.hém c.hết lấy thịt bán. Trong 2 năm, người dân xóm Ba đã bị mất 8 con trâu bằng hình thức này.
Bà Thìn cho biết, một trong những khe hở chính của việc phá rừng ngang nhiên này là vùng rừng Gốc Đa – Suối Kẻ nằm giữa ranh giới hai xã Dân Hạ và Mông Hoá nên khi người dân Mông Hoá cùng lên tiếng phản đối và ngăn chặn thì các đối tượng phản ứng: dân Mông Hoá không có quyền vì đây là đất Dân Hạ, và ngược lại.
Kết quả trồng rừng là đường đi được san ủi để cho ô tô chở cưa máy vào, gỗ đi ra
Nhưng thật kỳ lạ, nếu người dân “không có quyền”, chẳng nhẽ chính quyền cũng không có nốt?
Một người dân, anh Đinh Văn Bình, người dân xóm Ba cho biết anh đã gửi đơn kiến nghị lên ông Chủ tịch tỉnh Hòa Bình tiếp tục hỏi về những khiếu nại của người dân về vụ phá rừng lại tiếp diễn. Anh Bình cũng cho biết thêm đã có một đoàn kiểm tra quy hoạch của tỉnh và huyện Kỳ Sơn về làm việc với dân.
Nhưng cuộc họp này “đã không có kết quả” Theo anh Bình, là vì “ông Khang chủ tọa cuộc họp (ông Khang, Trưởng phòng Nông nghiệp và Phát triển Nông thôn huyện Kỳ Sơn – PV) nói dân không phải phát biểu vì thời gian các ông có hạn không cho phép kéo dài. Sau đó ông phát biểu một hồi để dân nghe rồi ông xin phép dân không còn thời gian lắng nghe ý kiến của dân nữa, rồi ông rủ các ông cán bộ về huyện còn nhiều việc”
“Đau xót lắm các anh chị ạ, nhìn thấy người ta ào ào lên rừng đ.ốt p.há, rừng teo tóp hàng ngày mà không làm gì được. Thậm chí chúng tôi phản ứng còn bị họ doạ nạt, thách thức. Người dân chúng tôi bất lực. Chẳng nhẽ đến cả Tỉnh, cả Trung ương cũng không ngăn chặn được sao?”, bà Thìn trăn trở.
Theo Dantri
Rừng thiêng bản Cậy
Dân làng thờ thần rừng, chủ rừng trong những ngôi đền thiêng giữa rừng. Đền thiêng lẳng lặng nằm dưới tán rừng già, sẵn sàng trừng phạt kẻ nào thiếu lễ nghĩa với rừng, với luật tục của làng. Rừng thiêng là nỗi sợ hãi của người Nùng bản Cậy.
Thần rừng trừng phạt
Thầy cúng Vương Hữu Chương nhìn chúng tôi cất lời buồn bã: "Năm trước, Vàng Pồ Hiên làm thầy cúng rừng đã trót ăn thịt chó, thần rừng phát hiện đã phạt làm cho Pồ Hiên hóa dại".
Ở bản Cậy, người thầy cúng khi vào lễ thần rừng phải mặc trang phục truyền thống của người Nùng. Đêm trước khi làm lễ, thầy cúng phải tắm bằng nước lá bưởi và giữ cho mình chay tịnh, nhất là không được ăn thịt chó trong vòng ba ngày.
Trưởng thôn Hoàng Tiến Sỹ, người từ đầu đã can ngăn chúng tôi không nên đòi đến thăm rừng thiêng, trầm ngâm nhớ lại: "Năm nào không cúng thần thì sâu bọ sẽ phá hoại hết mùa màng". Vài năm trước, mưa lớn khắp vùng, đồi núi bị mưa xói, cây cối như cành củi cuốn tròn theo dòng lũ lớn. Đồi núi trơ ra đất đỏ như con người để hở hết da thịt. Nhìn mà xót xa, đau đớn. Khi ấy dân bản đói kém, không làm lễ cúng thần rừng, đến khi vào vụ, sâu bọ không rõ ở đâu kéo về phá hoại hết. Từ đó trở đi, dù được mùa hay đói kém, dân bản vẫn bảo nhau đến dịp thì vào rừng làm lễ cúng thần.
Lối vào đền thiêng - Ảnh: Vũ Thủy
Khi chúng tôi đề nghị vào thăm rừng ma, anh Tiến Sỹ, trưởng thôn bản Cậy, xua tay lắc đầu quầy quậy: "Không phải ngày cúng thì không được phép vào rừng đâu". Chỉ đến khi thầy cúng hứa sẽ đi theo cúng xin phép thần linh mở cửa rừng đón chúng tôi, anh mới dám dẫn đường cho chúng tôi vào đền. Con đường mòn tuyệt nhiên không thấy dấu chân hay bóng dáng con người, chỉ có tiếng chim rừng lảnh lót. Đi chừng vài trăm mét thấy một gốc cây to, theo chân trưởng bản chúng tôi tiếp tục vạch lá, đi xuyên qua những rễ cây già rêu mọc chừng thấm mệt mới thấy ngôi đền thiêng hiện ra.
Đền được xây cất trên một mảnh đất bằng phẳng, trước đây là một ngôi nhà trình tường bằng đất nện, lợp mái tranh nhưng nay được xây lại và lợp ngói kiên cố hơn. Bên trong đền đặt một dãy bàn dài, ở trên là sáu bát hương lớn. Thầy cúng già mắt đã mờ nhưng đôi chân thoăn thoắt đã đứng đợi sẵn. Ông chăm chú đốt lửa châm bó nhang đen ngoài cửa đền rồi dẫn chúng tôi vào. Ông lầm rầm khấn vái. Tôi chẳng hiểu ông nói gì chỉ nghe loáng thoáng mấy từ "thanh niên miền Nam".
Thầy cúng xin phép thần rừng xong xuôi mới yên tâm kể cho chúng tôi nghe về tục lệ cúng rừng. Lễ cúng thần rừng diễn ra vào tháng 2 và tháng 6 hằng năm, cúng tháng 2 được coi như lễ khởi đầu năm mới, khởi đầu mùa vụ mới. Cúng thần dịp này là mong thần linh phù hộ cho mùa màng tốt tươi, dân làng có hạt thóc, hạt ngô, quả bầu, quả bí làm cái ăn, cái giống. Còn cúng tháng 6 là lễ cúng kết thúc mùa vụ, như một cách tạ ơn thần rừng đã bảo vệ mùa màng, đã cho ngô, cho thóc để dân bản ấm no.
Cứ ba năm lại có một lễ cúng lớn. Lễ vật đem tế cho thần rừng là một con trâu, một con lợn và bốn con gà. Lễ cúng này thì tất cả mọi người trong bản sẽ tụ tập lại quanh đền, cùng mổ trâu, mổ lợn, gà để dâng cúng thần, rồi sau đó cùng nhau ăn uống linh đình, chúc tụng nhau cho tới khi trời tối. Kết thúc lễ lớn, mọi người lục tục kéo nhau về nhà, nhưng không ai được phép mang bất cứ thứ gì thừa ra khỏi rừng, đồ ăn không hết sẽ để lại ngay tại rừng, nếu không sẽ bị thần rừng trừng phạt.
Câu nói "rừng trừng phạt" được nhắc đi nhắc lại nhiều lần trong câu chuyện của thầy cúng già. Nhưng với trưởng thôn Tiến Sỹ thì "nhờ ngôi đền thiêng mà cây rừng không bị chặt phá". Bởi người Nùng bản Cậy tin rằng rừng là nơi các vị thần trú ngụ, dân không được phép vào rừng chặt phá. Nhà ai trót dại vào rừng bẻ cành măng, ngọn trúc thì bị thần rừng phạt, dân bản phát hiện phải nộp thóc, góp gạo cho làng để làm lễ cúng thần. "Hầu như chưa có trường hợp chặt phá cây rừng nào xảy ra ở bản cả" - trưởng thôn đứng giữa rừng già tự hào khẳng định lại với chúng tôi.
Nguồn cội đền thiêng
Nhà già bản Vàng Pồ Thiền nằm vắt ngang một vạt đồi xanh mướt. Cây mận, cây đào lúc lỉu quả ở chái nhà chào đón khách. Pồ Thiền đã 94 t.uổi nhưng đôi chân chưa biết mỏi. Trưởng thôn kể: Pồ Thiền vẫn thường đi bộ gần 10km đường rừng xuống chợ Su Phì mua quả dưa, con cá đãi con cháu mỗi khi có dịp. Tiếng chó sủa váng cả mấy quả đồi, Pồ Thiền từ trong mùng lục tục bước ra thềm ngó người lạ. Đôi tai cụ đã hỏng, nghe câu được câu không, tiếng Kinh không sõi, trưởng thôn Hoàng Tiến Sỹ trở thành người phiên dịch bất đắc dĩ cho chúng tôi.
Thầy cúng Vương Hữu Chương thắp hương trong ngôi đền tối tăm - Ảnh: Vũ Thủy
Từ trong trí nhớ mờ mịt của mình cụ kể chuyện như suối chảy: Tục cúng thần rừng bắt nguồn từ một chàng thanh niên vạm vỡ mang tên Vàng Pồ Tưởng. Pồ Tưởng là người dân bản, ngay từ khi Pồ Thiền mới chập chững, Pồ Tưởng đã là chàng thanh niên mới lớn; Pồ Tưởng tướng vạm vỡ, dẻo dai như cây mây, cây gai trong rừng.
Dân làng chăm chỉ khai nương, mở đất mà mùa màng vẫn bị sâu bọ phá hoại, bà con không có miếng ăn vào bụng. Nghe người ta kể ở bên kia ngọn núi mang tên Hoàng Dìn Thùng có vị thần rừng thiêng liêng bảo vệ mùa màng quanh năm, Pồ Tưởng quyết men theo rừng rậm, leo ngược về phía ngọn núi ấy để rước linh hồn thần rừng về phù hộ dân làng.
Sau khi lấy được hồn thần về, Pồ Tưởng định lập đền thờ ở con dốc nhỏ giữa thôn để cúng thần. Để làm lễ cúng thần, Pồ Tưởng đi bắt một con trâu to về làm thịt. Nhưng dắt mãi con trâu không chịu đi đến chân dốc, rồi bỗng dưng dây thừng tuột mũi, con trâu chạy liền một mạch vào giữa rừng sâu nằm xuống ở một bãi đất trống bằng phẳng, cây cối bao bọc xung quanh. Pồ Tưởng thấy vậy nghĩ rằng nơi con trâu nằm chính là nơi thần rừng muốn dựng đền để thờ phụng. Ngay lập tức, Pồ Tưởng cho lập đền thờ thần rừng chỗ con trâu to đã nằm.
Từ đó đến nay, đã hơn 100 năm tồn tại, mặc cho thời gian trầm tích, chiến tranh tàn phá, ngôi đền thiêng và khu rừng già ở bản Cậy vẫn sừng sững, quanh năm bảo vệ mùa màng. Và những cánh rừng ở đây cũng mãi trường tồn, như tấm lưng to bằng vách núi cho người Nùng dựa dẫm muôn đời.
Từ đó, những mong ước về sự sung túc cũng như những chuyện trừng phạt của thần rừng bắt đầu hình thành và lan ra từ ngôi đền thiêng. Đền thiêng đang bảo vệ cho sự tồn tại đơn độc của những người Nùng giữa núi này bằng sức mạnh của những câu chuyện ẩn giấu bên trong nó và tình yêu của người làng dành cho những ngày lễ lạt quen thuộc.
Chúng tôi rời bản Cậy khi sương mù chen kín trên những ngọn thông. Rừng ở đây bình yên quá, như chưa bao giờ phải sống trong cơn sợ hãi tuyệt vọng bởi những nhát cưa của lâm tặc hoành hành. Đền thiêng vẫn sẽ tiếp tục làm nhiệm vụ gìn giữ cánh rừng bản Cậy này.
Theo 24h
Tan nát những cánh rừng thiêng Chỉ một buổi sáng cơn lũ kéo qua, ruộng nương, đồng bãi bản Mòng (xã Hua La, TP Sơn La) tan tác. Những cánh rừng thiêng không còn để che chở bản làng nữa. Người già than khóc: "Trời phạt. Làng làm mất nhiều rừng quá nên phì pá (ma rừng) nổi giận trừng phạt". Trong câu chuyện về rừng, ông chủ tịch...
