Cách chăm sóc người bệnh đột quỵ
Chăm sóc người bệnh đột quỵ (đột quỵ não) đúng cách sẽ giúp họ phục hồi nhanh hơn, giảm thiểu di chứng và nguy cơ tái phát đột quỵ.
Các lưu ý quan trọng khi chăm sóc người bệnh bị đột quỵ
Có thể kết hợp xoa bóp, bấm huyệt theo tư vấn của chuyên gia đông y và dùng thuốc để nhanh chóng phục hồi các chi bị liệt. Hỗ trợ người bệnh điều trị duy trì theo đơn của bác sĩ.
Trường hợp bệnh nhân có tăng huyết áp, nên dùng thuốc hạ huyết áp theo chỉ định và duy trì huyết áp ở mức 140-150/90 mmHg.
Tránh sự thay đổi nhiệt độ môi trường một cách đột ngột, kể cả khi trời quá lạnh hoặc quá nóng.
Tránh để người bệnh tắm khuya hoặc ở nơi gió lùa, nhất là với người bị cao huyết áp.
Tránh trạng thái căng thẳng thần kinh, xúc động mạnh. Cố gắng giúp người bệnh ngủ ngon và đủ giấc, hạn chế mất ngủ.
Hỗ trợ người bệnh điều trị các nguyên nhân gây tai biến mạch m.áu não như tăng huyết áp, xơ vữa động mạch, tiểu đường, rối loạn nhịp tim.
Người bệnh đột quỵ được chăm sóc đúng cách sẽ sớm hồi phục, giảm thiểu nguy cơ tái phát. (Ảnh minh họa)
Để người bệnh cải thiện khả năng nói, ban đầu nếu cần thì người chăm sóc có thể thay đổi cách giao tiếp với người bệnh bằng các phương pháp thông tin không lời qua dùng hình ảnh, chữ viết, ra hiệu (nếu không liệt tay). Sau đó giúp người bệnh luyện tập phát âm theo nguyên tắc luyện từng từ, cụm từ, câu ngắn, câu dài hơn.
Tránh để người bệnh vận động thể lực quá mức. Dặn dò, đưa người bệnh tái khám đều đặn theo dặn dò của bác sĩ.
Đưa người bệnh kiểm tra sức khỏe, tầm soát đột quỵ tái phát định kỳ.
Chế độ dinh dưỡng cho người bệnh đột quỵ
Video đang HOT
Chế độ dinh dưỡng cho người bệnh đột quỵ cần lưu ý đầy đủ các nhóm dưỡng chất. Ưu tiên bổ sung nhiều trái cây và rau quả chứa chất chống oxy hóa để giúp giảm tổn thương mạch m.áu.
Các loại rau củ quả giàu chất chống oxy hóa cũng chứa kali có thể giúp kiểm soát huyết áp. Chất xơ trong rau quả còn có thể làm giảm cholesterol, ngăn ngừa đột quỵ tái phát.
Bên cạnh đó, người bệnh bị đột quỵ cũng cần lưu ý hạn chế ăn quá nhiều muối để tránh làm tăng huyết áp, thức ăn nhiều dầu mỡ để tránh tăng cholesterol cũng như không dùng nhiều đồ ngọt để tránh mắc bệnh tiểu đường – một bệnh lý làm tăng nguy cơ đột quỵ tái phát.
Người bệnh bị đột quỵ cũng không nên uống nhiều rượu bia hay dùng các chất kích thích khác.
Tốt nhất khi chăm sóc người bệnh đột quỵ nên tự nấu ăn tại nhà để đảm bảo lượng gia vị nêm nếm trong thức ăn cũng như hàm lượng dinh dưỡng trong món ăn. Hạn chế cho người bệnh ăn ngoài hoặc sử dụng các loại thực phẩm chế biến sẵn.
Ưu tiên lựa chọn thức ăn mềm và đặc (cháo, súp đặc). Không ăn thức ăn dạng lỏng khi bệnh nhân có biểu hiện sặc (trừ khi phải ăn qua sonde). Thức ăn phải đủ chất dinh dưỡng, cân đối về thành phần, đủ năng lượng, ăn làm nhiều bữa. Kiêng sử dụng các chất béo và chất kích thích (rượu, bia, chè đặc, cà phê); hạn chế dùng muối.
Khi cho ăn, nên đưa miếng thức ăn vào sâu trong khoang miệng lệch về bên không liệt.
Bên cạnh đó, hàng ngày cần giúp người bệnh đột quỵ luyện tập, xoa các cơ ở mặt (cơ cắn, cơ nhai, cơ cổ) giúp cho sự phục hồi các cơ tham gia động tác nhai nuốt.
Nguyên nhân khiến ngày càng nhiều người trẻ đột quỵ
Đột quỵ đang ngày có xu hướng gia tăng và trẻ hóa. Đáng nói, người dân còn rất nhiều quan điểm sai lầm về đột quỵ, chính điều này làm mất cơ hội vàng điều trị cho người bệnh.
Bác sĩ làm việc tại khoa Đột quỵ não, Bệnh viện Trung ương Quân đội 108. Ảnh: Việt Linh.
Bác sĩ Phạm Văn Cường, khoa Can thiệp mạch thần kinh, Bệnh viện Trung ương Quân đội 108, Hà Nội, cho biết hiện nay số lượng người bị đột quỵ ngày càng gia tăng, đặc biệt người trẻ t.uổi chiếm tỷ lệ không hề nhỏ.
Đột quỵ không còn là bệnh người già
"Nhiều người vẫn nghĩ đột quỵ là căn bệnh ở người già, trên 60 t.uổi. Thực tế, gần đây, số người trẻ nhập viện vì đột quỵ ngày càng tăng, chiếm khoảng 20-30% (dưới 50 t.uổi). Một số bệnh nhân 12 t.uổi đã nhập viện vì đột quỵ do dị dạng mạch m.áu não", bác sĩ Cường cho hay.
Theo bác sĩ Cường, với đột quỵ não, nhất là với người trẻ, nguyên nhân thường là các bất thường về mạch m.áu não, dị dạng mạch có thể bị vỡ ra gây xuất huyết não, hoặc tắc mạch não gây nhồi m.áu ở những bệnh nhân bị bệnh lý hẹp mạch não tiến triển (Moyamoya).
Nguyên nhân thứ hai là có vấn đề về tim mạch. Nguyên nhân này trước đây ít gặp nhưng hiện phổ biến hơn, đó là những rối loạn nhịp hoặc bệnh lý van tim... sẽ tạo thành những huyết khối trong tim. Chúng di chuyển lên trên não gây tắc mạch và đột quỵ.
"Nguyên nhân thứ ba rất đáng báo động là những thói quen xấu trong sinh hoạt hàng ngày như hút thuốc, uống rượu, thường xuyên sử dụng thức ăn nhanh... Từ đó, chúng gây rối loạn chuyển hóa mỡ m.áu sớm, cao huyết áp, béo phì...", bác sĩ Cường nói.
Nguyên nhân thứ tư hiếm gặp hơn, có thể gặp ở những phụ nữ dùng thuốc tránh thai kéo dài, nạo hút thai, phụ nữ sau sinh... dẫn tới nguy cơ tăng đông m.áu và gây tắc tĩnh mạch não.
Bệnh nhân chờ tái khám đột quỵ tại Bệnh viện Trung ương Quân đội 108. Ảnh: Việt Linh.
Sai lầm khi xử trí đột quỵ
Bác sĩ Cường cũng cảnh báo hiện có rất nhiều quan điểm chưa đúng về đột quỵ. Từ đó, người bệnh mất cơ hội vàng điều trị và hệ lụy để lại là rất nặng nề, thậm chí t.ử v.ong.
Sai lầm 1: Cạo gió khi bị đột quỵ
Khi bệnh nhân bị đột quỵ thường có những biểu hiện như tê bì chân tay, liệt chân tay hoặc nửa người, mặt lệch, nói khó, chóng mặt, đau đầu... Chính những biểu hiện này khiến nhiều người cho rằng bệnh nhân bị cảm và tiến hành đ.ánh gió, cạo gió bằng. Tuy nhiên, việc cạo gió không có tác dụng khi bị đột quỵ, nó chỉ làm mất thời gian vàng điều trị.
Sai lầm 2: Châm kim vào đầu tay
Đây cũng là mẹo được truyền tai rất nhiều khi ai đó bị đột quỵ. Tuy nhiên, việc châm vào đầu ngón tay cho c.hảy m.áu không thể cứu được người bệnh, ngược lại còn khiến bệnh tình nặng hơn. Cơn đau khi châm sẽ làm tăng huyết áp của bệnh nhân.
Sai lầm 3: Tự ý sử dụng các loại thuốc đông y
Những người có t.iền sử cao huyết áp hoặc bị đột quỵ, gia đình thường chuẩn bị sẵn một vài viên thuốc đông y đắt t.iền để phòng và sử dụng khi cần. Tuy nhiên, với đột quỵ não, việc uống loại thuốc này không đúng sẽ không có tác dụng, thậm chí có hại cho người bệnh.
Việc cho uống thuốc và nghĩ uống thuốc tốt là sẽ khỏi bệnh sẽ dẫn đến tâm lý chủ quan không đưa đi viện sớm, làm mất cơ hội điều trị tốt nhất cho người bệnh.
Sai lầm 4: Chờ bệnh nhân ổn định mới đưa đi viện
Những trường hợp bị đột quỵ não nặng, rơi vào tình trạng hôn mê ngay lập tức, người nhà phải đưa đi viện càng sớm càng tốt. Tuy nhiên, đa số người dân lại sợ đưa đi như vậy m.áu c.hảy nhiều và t.ử v.ong nhanh hơn. Họ chờ bệnh nhân ổn định mới đưa tới viện. Đây là sai lầm nghiêm trọng và khiến bệnh nhân mất đi cơ hội điều trị kịp thời.
Bác sĩ Cường thăm hỏi bệnh nhân sau can thiệp mạch não. Ảnh: BVCC.
Sai lầm 5: Truyền bá tư tưởng sai về điều trị đột quỵ
Bác sĩ Cường cho biết hai vấn đề hay gặp nhất đó là thực dưỡng "đánh bay" đột quỵ và tập luyện theo môn phái để điều trị căn bệnh này.
"Chúng tôi đã từng có bệnh nhân vào viện điều trị và được chỉ định dùng thuốc thường xuyên. Tuy nhiên, khi về nhà, bệnh nhân lại nghe lời đồn tập môn thể dục theo môn phái mới được nhiều người rỉ tai nhau. Tuần đầu tiên tập, sức khỏe ổn hơn nên bệnh nhân bỏ luôn dùng thuốc. Sau khi ngừng thuốc chưa đến một tuần thì bị tái phát đột quỵ", bác sĩ Cường kể lại.
Sai lầm 6: Nhầm lẫn với bệnh khác
Đột quỵ não nhẹ có những triệu chứng giống với liệt dây thần kinh số 7 ngoại biên (phong hàn) nên nhiều người đi tìm phương pháp điều trị chưa đúng. Do vậy, khi có các triệu chứng như méo mặt, khó nói, ăn rơi vãi, người bệnh cần đến viện gấp để bác sĩ thăm khám và tìm nguyên nhân chính xác.
Sai lầm 7: Chủ quan đợi xem tự hồi phục không
Đây là sai lầm thường gặp ở những người bị đột quỵ nhẹ như có cơn chóng mặt, đau đầu hoặc bị tê bì chân tay, mệt mỏi nhưng chủ quan vào giường nằm ngủ một giấc xem có khỏe lại không.
Đáng tiếc, đa số các trường hợp khi tỉnh dậy đã ở trong tình trạng nặng hoặc rất nặng, mất đi cơ hội điều trị trong giờ vàng.
Theo bác sĩ Cường, giờ vàng điều trị đột quỵ tùy phương pháp sẽ ở trong khoảng thời gian từ 3 đến 6 giờ. Với người bệnh được đưa đến sớm trong khoảng từ 3 cho đến 4,5 giờ sau khi bị đột quỵ, các bác sĩ sẽ sử dụng thuốc tiêu sợi huyết để làm tan cục m.áu đông.
Ngoài ra, một phương pháp khác là đưa dụng cụ chuyện dụng vào vùng tổn thương để lấy cục m.áu đông ra và chỉ định này chỉ có thời gian trong vòng 6 giờ từ khi bị đột quỵ.
"Nếu quá thời gian này, não tổn thương rất nhiều và không có chỉ định can thiệp như đã nói trên. Khi đó, não cũng không có khả năng phục hồi vì khi bị tắc mạch m.áu não, mỗi phút trôi qua sẽ có 2 triệu tế bào não bị c.hết đi", bác sĩ Cường nhấn mạnh.
Tiêu chảy do ô nhiễm vi sinh có thể gây t.ử v.ong Theo Cục An toàn thực phẩm - Bộ Y tế, tại VN, số bệnh nhân mắc tiêu chảy cấp từng xếp thứ 4 trong 10 nguyên nhân dẫn đầu của bệnh nhân nhập viện. Tiêu chảy cấp tùy theo đặc tính gây bệnh của tác nhân và cơ địa của người bệnh có thể kèm theo các triệu chứng khác như sốt, đau...
