Bước chuyển mới trong công tác dạy và học
Sau học kỳ đầu tiên triển khai, chương trình, SGK mới đã bước đầu “thổi làn gió” tích cực vào công tác dạy-học của các nhà trường.
Hiện nay, Chương trình giáo dục phổ thông mới (CTGDPTM) đã được thực hiện đối với lớp 1. Đây là lần đầu tiên chương trình giáo dục phổ thông được xây dựng một cách bài bản, tiệm cận chuẩn quốc tế.
Tuy nhiên, việc chuyển từ chương trình giáo dục nặng về truyền thụ kiến thức sang định hướng phát triển phẩm chất, năng lực người học là công việc khó khăn, thách thức, cần sự kiên trì, kiên định để hoàn thành mục tiêu đảm bảo nền giáo dục chất lượng, công bằng và toàn diện.
CTGDPTM được xây dựng một cách bài bản, theo một quy trình chặt chẽ, từ chương trình tổng thể đến các chương trình môn học, hoạt động giáo dục ở các cấp học, lớp học. Chương trình được xây dựng theo hướng tiếp cận phát triển phẩm chất, năng lực học sinh nhằm khắc phục những hạn chế của chương trình tiếp cận nội dung như hiện hành. Nội dung giáo dục thiết thực hơn, giảm tính hàn lâm, tăng tính thực tế; học sinh không phải ghi nhớ máy móc, khắc phục tình trạng thầy đọc trò chép; phát huy sự chủ động, sáng tạo của học sinh…
Đây cũng là lần đầu tiên, Việt Nam có nhiều bộ SGK khác nhau theo cùng một khung chương trình giáo dục phổ thông thống nhất. Bộ GD-ĐT đã thẩm định, phê duyệt 5 bộ SGK lớp 1 để các địa phương, cơ sở giáo dục lựa chọn, đưa vào giảng dạy.
Để thuận lợi triển khai chương trình mới, ngành GD-ĐT đã chỉ đạo, phối hợp chặt chẽ với các địa phương chuẩn bị tốt đội ngũ giáo viên, cả về công tác tập huấn, cách thức tổ chức sinh hoạt chuyên môn. Các nhà trường từng bước giảm áp lực thành tích để tập trung vào nghiên cứu tài liệu, đổi mới phương pháp dạy học.
Sau học kỳ đầu tiên triển khai, chương trình, SGK mới đã bước đầu “thổi làn gió” tích cực vào công tác dạy-học của các nhà trường. Những tiết học của học sinh lớp 1 giờ trở nên sôi động hơn với nhiều hoạt động giáo dục được tổ chức nhằm tạo sự hứng thú học tập cho học sinh, quan trọng hơn là để các em được tự tìm tòi, khám phá và chiếm lĩnh tri thức; từ đó hình thành phát triển những phẩm chất, năng lực cần thiết. Thầy cô được tự chủ, linh hoạt, sáng tạo triển khai các phương pháp dạy học tích cực phù hợp với năng lực của bản thân và nhận thức của học sinh hay, để từ đó phát huy tính chủ động, tích cực của học trò…
Thời gian đầu triển khai chương trình mới, có một số phản ánh về SGK môn Tiếng Việt nặng; một số ngữ liệu chưa phù hợp với học sinh lớp 1. Những vấn đề này đã được Bộ GD-ĐT nhanh chóng chỉ đạo các đơn vị chuyên môn, đơn vị xuất bản khắc phục, tiếp thu, điều chỉnh. Những quy định về biên soạn, thẩm định SGK đã được Bộ chỉnh sửa để đảm bảo SGK các lớp học sau có chất lượng tốt hơn. Tuy nhiên, một số địa phương, nhà trường vẫn đang đối mặt với những khó khăn khi triển khai chương trình và SGK mới.
GS, TS Nguyễn Văn Minh, Hiệu trưởng Trường Đại học Sư phạm Hà Nội đề cập đến trở ngại lớn của tiến trình đổi mới là vấn đề “quá tải” trong giáo dục phổ thông. Vấn đề này đã được ngành Giáo dục và Đào tạo nhận diện và xã hội phản ánh ở nhiều góc cạnh nhưng không dễ giải quyết.
Thực tế hiện nay, nội dung giáo dục còn nặng về lý thuyết, nhiều nội dung không thiết thực, vừa khó học, dễ quên, vừa không gây hứng thú cho học sinh. Phương pháp dạy học còn nặng về thuyết trình, không phát huy được tính tích cực của học sinh trong việc khám phá, thực hành và vận dụng kiến thức.
Tuy nhiên, theo nhận định của Giáo sư Phạm Hồng Tung, Viện trưởng Viện Việt Nam học và Khoa học phát triển (Đại học Quốc gia Hà Nội), thành viên Ban Phát triển CTGDPTM, từ khi bắt đầu triển khai đến nay, chúng ta vẫn loay hoay chưa tìm được lối ra cho giáo dục để phát triển phẩm chất, đó là điều lo ngại nhất khi bước sang năm 2021 – năm thứ 2 thực hiện chương trình giáo dục phổ thông mới.
CTGDPTM 2018 tiếp cận theo hướng phát triển phẩm chất, năng lực, do vậy, giáo viên cần đổi mới phương pháp dạy học. Để học sinh nắm bắt kiến thức tốt nhất, nguyên tắc đầu tiên là dạy học phân hóa theo đối tượng, phù hợp theo từng học sinh.
Giáo viên cần vận dụng kiến thức để giải quyết các vấn đề gắn với thực tiễn, học sinh phải được thực hành, xóa bỏ rào cản tâm lý chán học, ngại học. Ngoài ra, để học sinh khắc phục được rào cản về tâm lý, trong kiểm tra, đán.h giá, thầy cô không nên tạo áp lực về điểm số mà nên sử dụng đán.h giá bằng nhận xét, cho học sinh tự đán.h giá mình và đán.h giá lẫn nhau…
Video đang HOT
Kinh nghiệm từ mỗi lần đổi mới giáo dục cho thấy, đổi mới chỉ thành công khi đội ngũ giáo viên sẵn sàng nhập cuộc và được chuẩn bị kỹ lưỡng về chuyên môn đáp ứng yêu cầu của đổi mới.
Những thách thức của giáo dục phổ thông năm 2021
Năm 2020, dịch Covid-19 làm giáo dục Việt Nam có nhiều thay đổi. Một số chuyên gia hy vọng năm 2021, giáo dục sẽ vượt qua thử thách để có bước đột phá.
GS. TS Nguyễn Văn Minh, Hiệu trưởng Trường ĐHSP Hà Nội- một trong 7 trường ĐHSP trọng điểm đổi mới chương trình đào tạo: "4 thách thức của năm 2021"
Năm 2020 cả thế giới đã và đang trải qua những biến động khủng khiếp, Việt Nam chúng ta cũng không ngoại lệ. Với những quyết sách đúng đắn và kịp thời của Đảng và Chính phủ, sự đồng lòng của toàn dân chúng ta đã và đang kiểm soát tốt về tình hình dịch bệnh.
Đối với ngành giáo dục cũng chịu tác động không hề nhỏ. Những thay đổi mang tính bắt buộc để kịp thời ứng phó với tình hình đã cho thấy sự phù hợp đối với thực trạng và cho nhiều bài học giá trị.
Năm 2021 sẽ là năm có những thuận lợi. Đây là năm đầu tiên thực hiện Nghị quyết Đại hội Đảng lần thứ XIII. Trong đó, có những vấn đề quan trọng đối với ngành giáo dục và đào tạo. Tuy nhiên, sẽ không ít thách thức đối với giáo dục đất nước.
GS. TS Nguyễn Văn Minh, Hiệu trưởng Trường ĐHSP Hà Nội.
Thứ nhất, đó là đòi hỏi tính thích ứng với những biến động khó lường của dịch bệnh, trong khi phải tổ chức dạy và học đáp ứng yêu cầu chất lượng.
Thứ hai, đó là đòi hỏi tư duy mới trước những thay đổi nhanh chóng của công nghệ, đặc biệt là công nghệ số, những ngành nghề mới mang tính liên ngành chưa được chuẩn bị trong chương trình đào tạo trước đó.
Thứ ba, việc tự chủ đại học là xu thế tất yếu. Tuy nhiên quá trình triển khai gặp không ít khó khăn do sự chồng chéo giữa các văn bản qui phạm pháp luật và để tìm cách làm mới, phù hợp sẽ phải đối mặt với nhiều vấn đề đặt ra.
Thứ tư, việc tiếp tục triển khai đổi mới giáo dục và đào tạo một cách căn cơ, đòi hỏi đi vào chiều sâu, mang tính thực chất hơn nữa, yêu cầu sự quyết liệt của cả hệ thống.
Trong đó, đổi mới phương thức quản lý, đổi mới cách dạy, cách học, cách kiểm tra đán.h giá đòi hỏi cán bộ quản lý giáo dục và giáo viên phải thay đổi thói quen vốn dĩ đã có từ rất lâu. Đây là điều không thể một sớm một chiều.
Bộ GD&ĐT chỉ đạo các trường sư phạm triển khai công tác này nhưng cần phải thường xuyên, liên tục hơn nữa.
Năm 2021, sẽ tổ chức thực hiện chương trình phổ thông mới đối với lớp 2 và lớp 6. Những môn học mang tính tích hợp cao bắt đầu xuất hiện.
Việc này đặt ra những yêu cầu ngày càng cao của công tác bồi dưỡng cũng như sự tự thân của mỗi cán bộ quản lý, mỗi thầy cô.
Năm 2020 đã cho chúng ta bài học đắt giá. Trước thềm của Đại hội Đảng lần thứ XIII, trước những quyết sách mới, tiến bộ chúng ta kỳ vọng vào những thành quả tốt đẹp của giáo dục. Đó là sự chuyển mình của giáo dục toàn diện; đó là môi trường học đường văn minh, đó là tác động tích cực của chuyển đổi số trong giáo dục và đào tạo, đó là hệ thống giáo dục sẽ nâng cao chất lượng.
Đặc biệt, tôi kỳ vọng tr.ẻ e.m vùng cao, vùng biên giới, hải đảo sẽ có trường học tốt hơn; nhà công vụ của thầy cô sẽ đầy đủ hơn; sự bình đẳng và ưu việt của tiếp cận giáo dục của mọi tr.ẻ e.m đều được quan tâm hơn nữa.
TS Nguyễn Văn Hòa, Chủ tịch HĐQT Hệ thống Trường Nguyễn Bỉnh Khiêm, Hà Nội: " Thích ứng với khó khăn làm tăng đề kháng"
Năm 2020 rất nhiều khó khăn do dịch Covid-19 gây ra. Học sinh không đi học, nhiều trường tư thục thiệt hại về kinh tế, tiề.n công và lương bổng cho giáo viên cũng giảm sút đáng kể.
Việc giãn cách xã hội thúc đẩy các trường đều cố gắng, đặc biệt "cái khó ló cái khôn", thầy cô bắt tay vào dạy trực tuyến, sẵn sàng ứng phó với cam go và rèn luyện kĩ năng.
Nhờ đó, cô giáo trở nên linh hoạt hơn vì buộc phải sử dụng công nghệ thông tin. Nhìn nhận từ trường mình, tôi cho rằng việc thích ứng với khó khăn đã khiến "sức đề kháng" của nhiều người trở nên tốt hơn. Bằng sự nỗ lực, năm học 2019-2020 đẫ kết thúc trọn vẹn, tốt đẹp.
TS Nguyễn Văn Hòa, Chủ tịch HĐQT Hệ thống Trường Nguyễn Bỉnh Khiêm, Hà Nội.
Cũng trong năm 2020, lần đầu tiên chúng ta thực thi chương trình giáo dục phổ thông mới theo hướng tiếp cận phẩm chất và năng lực ở lớp 1.
Đây có thể xem là năm bản lề cho việc triển khai đại trà chương trình giáo dục phổ thông mới, nên đã nhận được sự quan tâm của đông đảo các tầng lớp xã hội.
Đây cũng là lần đầu tiên trong lịch sử giáo dục Việt Nam thực thi một chương trình chung nhưng có tới 5 bộ sách giáo khoa được ban hành và đưa vào giảng dạy.
Mặc dù có nhiều ý kiến về Chương trình Giáo dục phổ thông 2018 nhưng rõ ràng, có những thay đổi theo hướng sáng tạo, khơi gợi ở trẻ niềm vui học tập.
Vì vậy, tôi cho rằng, chúng ta hãy tin tưởng và kiên trì thực hiện, nếu sai ở đâu, sửa đấy.
Sang năm 2021, điều lo lắng nhất vẫn là dịch Covid-19 khiến cả thế giới lao đao, ngày càng nặng nề hơn nên chúng ta vẫn phải cố gắng rất nhiều.
Trường tôi nói riêng và ngành giáo dục nói chung, còn nhiều khó khăn nhưng sau những gì đã rèn luyện qua năm covid, tôi kì vọng chúng ta sẽ vượt qua để có bước đột phá.
Chúng tôi mong mỏi Chính phủ và mỗi người dân đều cố gắng để giữ gìn, kiểm soát dịch bệnh, sao cho mọi sinh hoạt diễn ra bình thường, học sinh được đến trường, đó là điều tốt đẹp nhất.
TS Nguyễn Tùng Lâm: Hiệu trưởng THPT Đinh Tiên Hoàng, Hà Nội- một trong 7 thành viên tổ tư vấn Ủy ban quốc gia đổi mới giáo dục: " Một mình thầy cô không thể làm nổi"
Năm 2021 chắc chắn sẽ có những khó khăn về biến đổi khí hậu, thời tiết, dịch bệnh... tác động đến cuộc sống của con người.
Tôi cho rằng điều quan trọng nhất, chúng ta phải thay đổi bản thân để phù hợp với cuộc sống và sự biến đổi của xã hội, thay vì chờ đợi cuộc sống thay đổi.
TS Nguyễn Tùng Lâm: Hiệu trưởng THPT Đinh Tiên Hoàng, Hà Nội.
Việc triển khai chương trình mới trong năm 2020 có nhiều lùm xùm và ý kiến phản biện, đấy cũng là điều dễ hiểu.
Theo tôi, ở Chương trình giáo dục phổ thông mới, chúng ta đã cố gắng rất nhiều. Tuy nhiên, một mình thầy cô không thể làm nổi mà phải khích lệ tinh thần tự học của học sinh, sự vào cuộc nhiệt thành hơn nữa của gia đình, bố mẹ.
Sang năm 2021 nếu dịch Covid-19 chấm dứt thì quá tốt nhưng một khi trên thế giới đang còn rất phức tạp, con người phải thích nghi và sống chung với điều kiện khó khăn, nỗ lực vượt qua.
Chẳng hạn không thể đến trường thì phải học online, thầy cô phải tư duy để soạn bài giảng sao cho thu hút học sinh còn học sinh phải nỗ lực bản thân để học tốt...
Về vấn đề thi cử, nhiều người hỏi tôi những năm kế tiếp đây, việc thi cử sẽ ra sao. Tôi cho rằng, thi chỉ là một cuộc sát hạch, để xem mình tiến bộ đến đâu. Nếu chỉ mong chờ học để lấy điểm số thì không thể tiến bộ lên được.
Sách giáo khoa cũ "rất ổn", thay mới làm gì? Khi thầy dạy không ra gì khiến trò học không ra gì thì mới sinh ra nặng nề bởi lẽ sách giáo khoa cũ đã tồn tại 20 năm nên giáo viên quen với cách dạy cũ. Chương trình mới hiện đã triển khai được một tháng đã gặp phải phản ứng dữ dội từ dư luận. Người ta không chỉ nhặt sạn...