Bí quyết ghi điểm đề văn nghị luận xã hội về tư tưởng, đạo lý
Học sinh cần đọc kỹ, xác định yêu cầu đề bài để trả lời câu hỏi đây là dạng đề nào và có những vấn đề gì cần giải quyết.
Dạng văn nghị luận xã hội luôn xuất hiện trong đề thi vào lớp 10 và chiếm 2 đến 3 điểm. Trong đó, nghị luận về một tư tưởng, đạo lý hay gặp hơn cả.
Theo cô Vũ Hà, Giáo viên bộ môn Ngữ văn Hệ thống Giáo dục Hocmai.vn, dạng bài này không khó nhưng học sinh ít khi đạt điểm cao vì hay mắc những sai lầm như không xác định được dạng đề; bố cục xây dựng chưa hợp lý; chưa biết cách mở bài, kết bài; viết lan man, lặp ý, thiếu ý hoặc thiếu dẫn chứng, liên hệ.
Theo cô Vũ Hà (ngoài cùng bên trái), văn nghị luận xã hội là dạng bài không khó nhưng học sinh ít khi đạt điểm cao.
Kỹ năng phân tích đề nghị luận về một tư tưởng, đạo lý
Phân tích đề là bước quan trọng đầu tiên nhằm chỉ ra những yêu cầu về nội dung, thao tác lập luận và phạm vi dẫn chứng của đề bài. Học sinh cần đọc kỹ, gạch chân các từ then chốt, xác định yêu cầu đề bài để trả lời hai câu hỏi: Đây là dạng đề nào và có những vấn đề gì cần giải quyết.
Có hai dạng đề nghị luận về một tư tưởng, đạo lý là đề nổi và đề chìm.
Đề nổi (đề trực tiếp) – học sinh dễ dàng nhận ra và xác định yêu cầu ngay trong đề bài. Ví dụ: Bàn về lòng tự hào dân tộc, bàn về sự tự ti, bàn về lòng dũng cảm…
Đề chìm (đề gián tiếp) – học sinh cần đọc kỹ đề bài, dựa vào ý nghĩa câu nói, câu chuyện, văn bản được trích dẫn để xác định vấn đề nghị luận.
Trong quá trình xác định và làm bài, học sinh phải hiểu đúng, sâu, nắm được bản chất tư tưởng, đạo lý. Đồng thời, các em cũng phải thể hiện quan điểm, thái độ của mình trước tư tưởng, đạo lý mà đề bài yêu cầu nghị luận: chỉ ra đúng – sai, lợi – hại, cái được – cái chưa được… Bên cạnh đó, học sinh phải giữ lập trường, quan điểm vững vàng trong suốt quá trình viết; diễn đạt trong sáng, có thể sử dụng các biện pháp tu từ, yếu tố biểu cảm và nêu cảm nghĩ riêng trong bài viết.
Video đang HOT
4 bước cơ bản làm bài văn nghị luận về một tư tưởng, đạo lý
Bước 1: Giải thích tư tưởng, đạo lý
Đầu tiên, học sinh cần giải thích nghĩa của những từ ngữ trọng tâm có tính then chốt, sau đó giải thích nghĩa cả câu nói: giải thích các từ ngữ, thuật ngữ, khái niệm, nghĩa đen, nghĩa bóng (nếu có); rút ra ý nghĩa chung của tư tưởng, đạo lý; quan điểm của tác giả được thể hiện như thế nào qua câu nói (đối với đề bài có tư tưởng, đạo lý thể hiện gián tiếp qua câu danh ngôn, tục ngữ, ngạn ngữ,…). Phần giải thích thường trả lời cho các câu hỏi: Là gì? như thế nào? biểu hiện cụ thể ra sao ?
Bước 2: Bàn luận
Người viết phải phân tích và chứng minh các mặt đúng của tư tưởng, đạo lý (thường trả lời cho câu hỏi tại sao nói như thế? dùng dẫn chứng cuộc sống xã hội để chứng minh. Từ đó, chỉ ra tầm quan trọng, tác dụng của tư tưởng, đạo lý đối với đời sống xã hội).
Bác bỏ những biểu hiện sai lệch vì có những tư tưởng, đạo lý đúng trong thời đại này nhưng có thể chưa đúng trong thời đại khác, đúng trong hoàn cảnh này nhưng chưa thích hợp trong hoàn cảnh khác; để phần bàn luận sâu sắc, người viết phải đưa các dẫn chứng minh họa.
Bước 3: Mở rộng
Có nhiều cách mở rộng vấn đề: Mở rộng bằng cách giải thích và chứng minh; đào sâu thêm vấn đề; lật ngược vấn đề. Người viết đưa ra mặt trái của vấn đề, phủ nhận nó là công nhận cái đúng. Ngược lại, nếu vấn đề bình luận là sai hãy lật ngược bằng cách đưa ra vấn đề đúng, bảo vệ cái đúng cũng có nghĩa là phủ định cái sai.
Bước 4: Nêu ý nghĩa, rút ra bài học nhận thức và hành động
Mục đích của nghị luận là rút ra những kết luận đúng để thuyết phục mọi người áp dụng và hành động trong thực tiễn đời sống.
Trước những sai lầm hay mắc phải khi làm dạng bài này, cô Hà lưu ý, học sinh cần xác định đúng yêu cầu của đề bài, thực hiện đúng phương pháp và chọn lựa đúng kiến thức cần huy động. Hệ thống dẫn chứng chọn lọc, thuyết phục và vừa đủ (khoảng 2-3 dẫn chứng). Cùng với đó, thiết lập một hệ thống lập luận chặt chẽ và thể hiện rõ quan điểm vững vàng của người viết, đồng thời, diễn đạt ngắn gọn, súc tích.
“Các em nên thường xuyên đọc sách báo, xem các chương trình truyền hình để có thêm vốn hiểu biết. Đặc biệt, với dạng bài này, việc thể hiện sự sáng tạo, quan điểm mang dấu ấn cá nhân… sẽ là yếu tố quan trọng giúp học sinh đạt điểm cao”, cô Vũ Hà chia sẻ thêm.
Thế Đan
Theo VNE
Nhiều ý kiến quanh đề Văn hỏi "học trò nghĩ gì về nhà vô địch AFF Cup?"
Câu 1 phần Làm văn trong đề thi học kỳ khối 12 của Trường THPT Nguyễn Du, TPHCM đặt câu hỏi về suy nghĩ của học sinh về các nhà vô địch AFF Cup đang nhận được nhiều ý kiến tranh luận, phản biện.
Cụ thể, câu hỏi trong đề như sau:
"Viết đoạn văn (khoảng 200 chữ) trình bày suy nghĩ của anh/chị về sự cống hiến hết mình của những cầu thủ vừa đăng quang ngôi vô địch AFF Cup 2018, lứa cầu thủ yêu quê hương đất nước, tự hào tự tôn dân tộc, có ý thức bảo vệ chủ quyền lãnh thổ của dân tộc, lao động và học tập để khẳng định bản lĩnh, tài năng cá nhân và phục vụ cống hiến cho đất nước, sẵn sàng có mặt khi Tổ quốc cần".
Sau khi học trò kết thúc buổi thi, câu hỏi trong đề thi này được chia sẻ, nhiều giáo viên, những người có chuyên môn lên tiếng nhận xét về đề thi này. Trong đó, có những ý kiến đặt ra nên cân nhắc khi đưa dữ liệu là các vấn đề thời sự vào đề thi.
Cô Tr.M.L., giáo viên dạy văn ở quận 7, TPHCM phân tích đây là đề thi theo theo phong trào, không khoa học. Bản thân cô không ủng hộ ra đề theo phong trào vì tưởng là hay, là dễ nhưng lại "chế.t" học sinh.
Cô chỉ ra, đề thi sử dụng nguồn dữ liệu không rõ ràng, theo như cô biết đây là dữ liệu từ một trang luyện thi, một giáo viên luyện thi. Cách ra đề nghị luận xã hội như trên rối rắm, lôm côm, không có sự logic, liên kết nào giữa đá bóng giỏi, vô địch bóng đá với "có ý thức bảo vệ chủ quyền lãnh thổ của dân tộc" rồi "sẵn sàng có mặt khi Tổ quốc cần".
Cô L. nói một cách dứt khoát: "Nếu tôi là tổ trưởng, tôi không duyệt đề thi này".
Một giáo viên dạy Văn khác ở Phú Nhuận, TPHCM bày tỏ, dạng đề Nghị luận xã hội là dạng để mở, cần cho học sinh tự do trong quan điểm. Nhưng đề thi trên lại "đóng khung" lại theo khuôn để học sinh theo tư tưởng của người ra đề là chưa ổn.
Việc đưa chuyện bóng đá để chỉ "ý thức chủ quyền lãnh thổ" ghép chung là khá khập khiễng, miễn cưỡng. Với nội dung đề thi trên, giáo viên này đã chỉnh lại một cách hợp lý hơn: "Viết đoạn văn (khoảng 200 chữ) trình bày suy nghĩ của anh/chị về sự cống hiến hết mình của những cầu thủ vừa đăng quang ngôi vô địch AFF Cup 2018".
Về việc ra đề văn sử dụng yếu tố thời sự, phong trào, cô cho hay, vẫn có thể ra đề sử dụng các dữ liệu này nhưng cần nhất là người ra đề phải khách quan, không chạy theo thị hiếu nhất thời. Và những vấn đề thời sự đưa ra phải mang ý nghĩa nhân văn vì bản chất của môn Văn là hướng tới giá trị làm người cũng như định hướng, rèn luyện nhân cách cho học trò.
Một giáo viên Văn nổi tiếng ở TPHCM đán.h giá, nếu về mặt dư luận, nhìn tổng thể thì đề thi trên không có vấn đề gì. Còn nếu trao đổi về chuyên môn, đề đưa ra nhiều vấn đề về mẫu hình, sự cống hiến của thế hệ cầu thủ mới cũng hợp lý như yêu quê hương đất nước, tự hào dân tộc, lao động để khẳng định mình trên nhiều lĩnh vực... Nhưng chi tiết liên tưởng bóng đá với "bảo vệ chủ quyền dân tộc" thì đi hơi xa.
"Về chuyên môn, tôi chỉ đặt ra với giáo viên khi ra đề như vậy với một số em không xem bóng đá, không yêu thích bóng đá thì liệu có gặp khó khăn gì hay không?", thầy giáo này cho hay.
Học trò Trường THPT Nguyễn Du, TPHCM mặc áo đỏ sao vàng, nhảy flashmob ủng hộ đội tuyển Việt Nam trước trận chung kết AFF Cup vừa qua.
Ông cũng nói thêm, đề ra như vậy nhưng liệu đáp án có dám mở, đủ mở để tiếp nhận những ý kiến đa chiều của học trò cũng là điều cực kỳ quan trọng. Các em có thể đưa ra lập luận, cách nhìn khác mà đề "áp đặt" thì đáp án cần phải có độ mở để tiếp nhận.
Về đề Văn nói trên, Trường THPT Nguyễn Du giải thích những ngày qua, dễ dàng cảm nhận học trò rất yêu thích bóng đá, yêu thích thế hệ cầu thủ Việt Nam hôm nay và rất hào hứng với niềm vui chiến thắng của đội nhà tại AFF Cup vừa qua. Thế nên tổ Văn của trường đã đưa vấn đề này lồng ghép vào nội dung đề thi giúp các em có cảm hứng, cảm xúc làm bài, thể hiện suy nghĩ của mình về các tuyển thủ Việt Nam.
Qua đó, thầy cô cũng hy vọng, học trò sẽ hiểu sâu sắc rằng để giành được chiến thắng vinh quang, các cầu thủ đã phải học tập, rèn luyện rất nhiều bởi không có chiến thắng nào là dễ dàng. Qua đó định hướng học sinh muốn đạt kết quả cao trong học tập hay thành công trong cuộc sống, bản thân các em phải luôn cố gắng, phải có một quá trình tự rèn luyện nghiêm túc.
Hoài Nam
Theo Dân trí
Bài Văn 9 điểm của n.ữ sin.h xứ Nghệ Bài văn nghị luận 5 trang giấy của n.ữ sin.h trường THPT Nguyễn Đức Mậu (Quỳnh Lưu, Nghệ An) được cô giáo nhận xét "sâu sắc, tính triết lý cao". Bài Văn gồm 2 phần, Đọc hiểu và Làm văn. Riêng phần Làm văn là dạng nghị luận xã hội, bàn luận về câu nói của tỷ phú Bill Gates: "Cuộc sống vốn...