Bệnh đường hô hấp gia tăng: Hệ quả từ dùng kháng sinh… ngẫu hứng

Thời gian qua, số người mắc và nhập viện do các bệnh hô hấp như cúm mùa, viêm phổi do phế cầu khuẩn, viêm họng, ho gà… tăng cao.

Nhiều tr.ẻ e.m vẫn chưa được tiêm vắc-xin đầy đủ, nguy cơ mắc bệnh cao khi tiếp xúc với cộng đồng. Ảnh minh họa

Thời điểm cuối năm, hoạt động giao lưu đông người diễn ra nhiều hơn. Ngoài ra, thời tiết Đông Xuân lạnh là điều kiện cho mầm bệnh phát triển và lây lan mạnh hơn.

Nhóm bệnh nhân có diễn biến nhanh

Thời gian qua, số người mắc và nhập viện do các bệnh hô hấp như cúm mùa, viêm phổi do phế cầu khuẩn, viêm họng, ho gà… tăng cao. Trong đó, không ít trường hợp nặng, phải thở máy, phối hợp kháng sinh liều cao.

Gần đây, hệ thống giám sát bệnh truyền nhiễm ghi nhận tình trạng gia tăng các trường hợp mắc bệnh đường hô hấp và cúm A, Covid-19, virus hợp bào hô hấp RSV tại một số quốc gia như Mỹ, Trung Quốc, Malaysia, Singapore, Campuchia…

Tại Việt Nam, dịch bệnh đường hô hấp cũng diễn biến phức tạp với nhiều ca mắc, nhập viện và gặp biến chứng nặng, nhất là tr.ẻ e.m và người cao tuổ.i, người có bệnh lý nền. Tại Khoa Nhi, Bệnh viện Nhiệt đới Trung ương, tỷ lệ nhập viện cao gấp đôi so với các tháng trước.

Nhiều phòng kín giường bệnh, không ít trẻ viêm phổi nặng, phải thở máy. Đồng thời, loạt trường học ở Hà Nội cũng ghi nhận nhiều học sinh có biểu hiện ho, sốt và phải nghỉ học do cúm A và B. Trong khi đó, tại Bệnh viện Đa khoa Tâm Anh, nhiều gia đình đến thăm khám do mắc các bệnh về hô hấp.

Bác sĩ Mã Thanh Phong – Khoa Nội tổng hợp, Bệnh viện Đa khoa Tâm Anh cho biết, ai cũng có khả năng mắc các bệnh về đường hô hấp. Hệ hô hấp chia làm hô hấp trên và dưới. Bệnh lý hô hấp trên thường gặp là viêm mũi, viêm phế quản, viêm tai giữa… Bệnh lý đường hô hấp dưới thường gặp là viêm phế quản cấp, viêm phổi… Ngoài ra, người dân còn dễ mắc bệnh về đường dẫn khí như hen phế quản, phổi tắc nghẽn mạn tính COPD. Đặc biệt, bệnh lý đường hô hấp cấp hay gặp đa số là do tác nhân virus gây ra.

Với người có sức đề kháng ổn định, bệnh lý thường ổn định sau 5 – 7 ngày. Đồng thời, có thể điều trị tại nhà nếu mắc cảm lạnh, cúm, viêm họng… Tuy nhiên, một số nhóm nguy cơ cao như: Trẻ dưới 5 tuổ.i, người lớn trên 65 tuổ.i, phụ nữ mang thai, người bệnh nền… thường dễ gặp biến chứng viêm phổi và bội nhiễm thêm tác nhân khác khiến bệnh kéo dài, tốn kém chi phí điều trị.

“Ở các nhóm nguy cơ, bệnh hô hấp có thể diễn biến rất nhanh và nguy hiểm. Chúng tôi từng chứng kiến các ca người lớn tuổ.i gặp ngay biến chứng viêm phổi chỉ sau các cơn loạn tri giác, chán ăn hoặc mệt mỏi”, bác sĩ Phong chia sẻ. Bên cạnh đó, thói quen tự mua thuố.c uống khi có dấu hiệu mệt mỏi, sốt ho, sổ mũi có thể gây khó khăn điều trị vì tình trạng kháng kháng sinh.

Theo chuyên gia này, 80% bệnh hô hấp do virus gây ra. Do đó, uống kháng sinh không mang lại hiệu quả, mà còn là.m tìn.h trạng kháng kháng sinh gia tăng. Những trường hợp có triệu chứng bệnh hô hấp kéo dài, đặc biệt bệnh tr.ẻ e.m, người lớn tuổ.i cần đi khám sớm.

Nhiều trẻ chưa tiêm đủ vắc-xin

Bác sĩ Bạch Thị Chính – Giám đốc Y khoa, Hệ thống tiêm chủng VNVC cho biết, thời điểm cuối năm, các bệnh hô hấp gia tăng là điều bình thường. Tuy nhiên, năm nay, số ca mắc và nhập viện đồng loạt tăng cao đáng lo ngại. Bác sĩ Chính phân tích, nguyên do là thời điểm cuối năm, hoạt động giao lưu đông người diễn ra nhiều hơn.

Ngoài ra, thời tiết Đông Xuân lạnh là điều kiện cho mầm bệnh phát triển và lây lan mạnh hơn. Bên cạnh đó, do ảnh hưởng của dịch Covid-19 và Chương trình tiêm chủng mở rộng thường xuyên bị gián đoạn. Vì vậy, nhiều tr.ẻ e.m vẫn chưa được tiêm vắc-xin đầy đủ, nguy cơ mắc bệnh cao khi tiếp xúc với cộng đồng.

Chuyên gia này dẫn chứng, theo Tổ chức Y tế Thế giới (WHO), trong 10 bệnh có tỷ lệ t.ử von.g cao nhất tại Việt Nam, có tới 6 bệnh về đường hô hấp. Trong đó, tỷ lệ này là 23 – 38% ở tr.ẻ e.m. Mỗi năm, có khoảng 4 – 5 triệu tr.ẻ e.m t.ử von.g do các bệnh hô hấp, phần lớn là trẻ dưới 5 tuổ.i ở nước đang phát triển.

“Cúm do virus cúm gây ra, trong đó chủng A và B là hai chủng phổ biến nhất. Là căn bệnh thường gặp và rất dễ lây nhiễm, bệnh cúm thường bị xem nhẹ bởi những triệu chứng ban đầu như sốt, đau đầu, đau họng, ho, mệt mỏi… Nếu không được chẩn đoán và điều trị kịp thời, bệnh có thể gây những hậu quả đáng tiếc như viêm phổi, viêm não, viêm cơ tim, t.ử von.g”, bác sĩ Chính nhấn mạnh.

Tại Việt Nam, mỗi năm có trên 800.000 người mắc cúm. Nghiên cứu về gánh nặng bệnh tật toàn cầu được công bố trên Tạp chí y khoa The Lancet cho thấy, tỷ lệ ca mắc bệnh cúm tại Việt Nam là hơn 3.700/100.000 dân, cao gấp 5 lần trung bình thế giới.

Trong khi đó, phế cầu khuẩn là căn nguyên gây viêm phổi phổ biến nhất hiện nay, chiếm khoảng 30 – 50% các ca bệnh. Tỷ lệ t.ử von.g cao hơn khi bị viêm màng não do phế cầu khuẩn. Những người sống sót phải chịu di chứng lâu dài như đoạn chi do nhiễ.m trùn.g huyết, bị điếc hay chậm phát triển tâm thần do tổn thương não, nhiễ.m trùn.g tai, viêm xoang…

Theo bác sĩ Chính, ho gà cũng là bệnh hô hấp dễ lây trong những tháng cuối năm. Tính đến tháng 12, nước ta có 31 ca mắc ho gà. Gần đây, huyện Chương Mỹ (Hà Nội) ghi nhận trẻ 6 tuần tuổ.i mắc ho gà. Bệnh dễ lây qua đường hô hấp, tốc độ lây lan cao hơn cúm.

Một người bệnh có thể lây cho 12 – 17 người. Trong vụ dịch, ho gà thường diễn biến nặng, dễ t.ử von.g do bị bội nhiễm, gây biến chứng viêm phổi, viêm phế quản, viêm phổi ở trẻ dưới 5 tuổ.i và trẻ suy dinh dưỡng.

“Kể từ khi Chương trình tiêm chủng mở rộng có vắc-xin 5 trong 1 chứa thành phần phòng bệnh ho gà được áp dụng, bệnh dần được khống chế. Tuy nhiên, bệnh chưa được thanh toán hoặc biến mất hoàn toàn, có nguy cơ bùng dịch khi không được phòng ngừa tốt và tỷ lệ bao phủ vắc-xin giảm thấp. Bài học này đã xảy ra năm 2019 khi tỷ lệ tiêm vắc-xin 5 trong 1 thấp khiến hơn 1.000 trẻ mắc bệnh ho gà”, bác sĩ Chính cảnh báo.