9 nguyên nhân gây suy tuyến giáp bạn đã biết chưa?
Suy giáp là tình trạng tuyến giáp sản xuất không đủ một số hormone. Nồng độ hormone tuyến giáp thấp có thể gây ra một loạt các dấu hiệu và triệu chứng.
Nếu không nhận biết sớm và điều trị, suy giáp có thể dẫn tới các biến chứng nghiêm trọng cho sức khỏe.
Tuyến giáp là một tuyến nội tiết hình bướm, nằm ở vùng cổ trước. Nhiệm vụ của tuyến giáp là sản xuất các hormone tuyến giáp, được tiết vào m.áu và sau đó được vận chuyển đến các mô trong cơ thể. Hormone tuyến giáp giúp cơ thể sử dụng năng lượng, giữ ấm và giúp cho não, tim, cơ và các cơ quan khác hoạt động bình thường.
Khi nồng độ hormone tuyến giáp quá thấp, các tế bào của cơ thể không thể nhận đủ hormone tuyến giáp và các quá trình chuyển hóa của cơ thể trở nên chậm lại. Khi cơ thể hoạt động chậm, có thể nhận thấy mình lạnh hơn, dễ mệt mỏi hơn, da khô hơn, giảm trí nhớ, trầm cảm và bắt đầu bị táo bón. Bởi các triệu chứng thường thay đổi và không đặc hiệu, cách duy nhất để biết chắc chắn liệu bạn có bị suy giáp hay không là xét nghiệm m.áu định lượng TSH.
Có nhiều nguyên nhân khiến các tế bào trong tuyến giáp không thể sản xuất đủ hormone tuyến giáp. Dưới đây là những nguyên nhân hay gặp:
- Do viêm tuyến giáp: Viêm tuyến giáp có thể do tự miễn dịch hoặc do nhiễm virus. Viêm tuyến giáp có thể làm cho tuyến giáp giải phóng toàn bộ hormone tuyến giáp dự trữ vào m.áu cùng một lúc, gây ra tình trạng cường giáp trong thời gian ngắn (tuyến giáp hoạt động quá nhiều); sau đó tuyến giáp trở nên hoạt động kém và gây nên suy giáp.
Cách duy nhất để biết chắc chắn liệu bạn có bị suy giáp hay không là xét nghiệm m.áu định lượng TSH
- Do sử dụng thuốc ảnh hưởng đến chức năng tuyến giáp: amiodarone, lithium, interferon alpha và interleukin-2 có thể cản trở hoạt động của tuyến giáp dẫn đến suy giáp.
- Do quá nhiều hoặc quá ít i-ốt: Tuyến giáp cần có i-ốt để sản xuất hormone tuyến giáp, I-ốt đi vào cơ thể trong thức ăn và hấp thu m.áu đến tuyến giáp. Cần có lượng i-ốt thích hợp để giữ cho việc sản xuất hormone tuyến giáp ở mức cân bằng. Khi hấp thụ quá nhiều i-ốt có thể gây ra hoặc l.àm t.ình trạng suy giáp nặng thêm.
- Do tổn thương tuyến yên: Tuyến yên kích thích tuyến giáp bài tiết hormone tuyến giáp, khi tuyến yên bị tổn thương do khối u, bức xạ hoặc phẫu thuật, tuyến giáp có thể giảm hoặc ngừng sản xuất hormone.
- Do các rối loạn hiếm gặp xâm nhập vào tuyến giáp: Bệnh amyloidosis có thể lắng đọng protein amyloid, bệnh sarcoidosis có thể lắng đọng u hạt, bệnh huyết sắc tố có thể lắng đọng sắt ở tuyến giáp… làm suy giảm khả năng hoạt động của tuyến giáp.
- Do bệnh tự miễn: Trong cơ thể của một số người, hệ thống miễn dịch bảo vệ cơ thể khỏi bị n.hiễm t.rùng xâm nhập có thể nhầm các tế bào tuyến giáp và các enzym của chúng với những tác nhân có hại và tấn công chúng. Khi đó, không còn đủ tế bào tuyến giáp và các enzym để tạo ra đủ hormone tuyến giáp. Điều này hay gặp ở phụ nữ hơn nam giới. Viêm tuyến giáp tự miễn có thể khởi phát đột ngột hoặc có thể phát triển chậm trong nhiều năm, hay gặp là viêm tuyến giáp Hashimoto và viêm tuyến giáp xơ teo.
- Do phẫu thuật cắt bỏ một phần hoặc toàn bộ tuyến giáp: ở bệnh nhân có nhân tuyến giáp, ung thư tuyến giáp, bệnh Basedow: Nếu cắt bỏ toàn bộ tuyến giáp, chắc chắn sẽ bị suy giáp; nếu chỉ cắt bỏ một phần, phần còn lại có thể sản xuất ra đủ hormone tuyến giáp để giữ cho nồng độ hormone trong m.áu ở mức bình thường.
- Do điều trị bức xạ: Những bệnh nhân mắc bệnh Basedow, bướu nhân độc được điều trị bằng iốt phóng xạ (I-131), ung thư đầu – cổ được điều trị xạ trị. Tất cả những bệnh nhân này có thể mất một phần hoặc toàn bộ chức năng của tuyến giáp.
- Do suy giáp bẩm sinh: Một số trẻ sinh ra không có tuyến giáp hoặc chỉ được hình thành một phần tuyến giáp, một số có một phần hoặc toàn bộ tuyến giáp bị lạc chỗ hoặc ở một số trẻ sơ sinh các tế bào tuyến giáp hoặc các enzym của chúng hoạt động không bình thường.
Video đang HOT
Tuyến giáp là một tuyến nội tiết quan trọng trong cơ thể.Một trong những nguyên nhân gây hiếm muộn ở phụ nữ được xác định là do bệnh lý của tuyến giáp.
Biểu hiện người bệnh bị suy giáp
Suy giáp không có bất kỳ triệu chứng đặc hiệu nào ở giai đoạn sớm. Rất nhiều trường hợp khi đi khám thì các biểu hiện lâm sàng đã rõ rệt, thậm chí là đã bị biến chứng nặng, đặc biệt ở người có t.uổi.
Tùy vào độ t.uổi và mức độ giảm tiết hormone tuyến giáp mà suy giáp sẽ có các biểu hiện khác nhau. Biểu hiện suy giáp ở người lớn và t.rẻ e.m đôi khi rất khác nhau. Suy giáp ở người lớn thường xảy ra ở phụ nữ lớn t.uổi hoặc đã mãn kinh với các triệu chứng:
- Các biểu hiện về da, lông tóc móng: Da mặt trở lên dày, mất các nếp nhăn, có màu vàng sáp, mi mắt phù (mi dưới ), gò má tím, gan bàn chân- tay vàng, ngón tay to – khó gấp, da tay – chân lạnh đôi khi tím, có thể có lưỡi dày, nói khàn, ngủ ngáy, ù tai do bị thâm nhiễm.
Tóc – lông khô , dễ gãy rụng, móng tay – chân khô dễ gãy.
- Các biểu hiện chuyển hóa :
Rối loạn điều hòa thân nhiệt: sợ lạnh, hạ nhiệt độ, thích mùa hè.
Hô hấp: thở nông, chậm
Tăng cân mặc dù ăn kém, táo bón mạn tính do giảm nhu động ruột.
Tim mạch: nhịp tim chậm , huyết áp thấp , đau vùng trước tim, có thể có tăng huyết áp.
Thiếu m.áu
Yếu cơ, đau cơ, hay bị chuột rút, trương lực cơ giảm, phản xạ gân xương giảm hoặc mất.
Tinh thần: mệt mỏi, khó tập trung, giảm nhu cầu và khả năng t.ình d.ục, một số trầm cảm hoặc kích động.
- Các biểu hiện rối loạn nội tiết: rối loạn k.inh n.guyệt, vô sinh, mất kinh, chảy sữa.
Tuy nhiên để chuẩn đoán chính xác thì cần xét nghiệm m.áu: Xét nghiệm TSH tăng, FT4 giảm là dấu hiệu giúp chẩn đoán xác định suy giáp.
Lời khuyên thầy thuốc
Phương pháp điều trị suy giáp là dùng thuốc để bổ sung lượng hormone mà tuyến giáp không sản xuất đủ. Hầu hết các trường hợp điều trị đúng theo phác đồ đều kiểm soát được tình trạng suy giáp. Quan trọng là người bệnh không thể tự ý giảm liều lượng hoặc ngừng hẳn việc sử dụng thuốc mà không hỏi ý kiến của bác sĩ, vì điều này có thể khiến suy giáp nghiêm trọng hơn và gây ra biến chứng.
Ngoài ra, những bệnh nhân mà suy giáp đã gây ra biến chứng thì cần điều trị tùy vào biến chứng cụ thể mà bệnh nhân gặp phải.
Nhìn chung, tất cả mọi trường hợp suy giáp đều cần điều trị. Việc sử dụng hormone thay thế có thể phải kéo dài suốt đời. Phụ nữ mang thai bị suy giáp cần điều trị tích cực để tránh thai nhi bị bướu giáp. Mục tiêu cuối cùng là đưa tuyến giáp về tình trạng bình giáp nhằm duy trì hoạt động bình thường của cơ thể và ngăn ngừa biến chứng.
Khi nào cần đi kiểm tra sớm hơn?
- Các triệu chứng suy giáp xuất hiện trở lại hoặc nặng hơn.
- Tăng hoặc giảm cân nhiều
- Có sử dụng thuốc, thay đổi liều lượng hoặc ngừng dùng một loại thuốc làm giảm hấp thu thyroxine (chẳng hạn như một số loại thuốc kháng axit, thuốc bổ sung canxi và viên sắt); Thuốc có chứa estrogen (thuốc tránh thai) cũng ảnh hưởng đến liều lượng thyroxine.
- Bắt đầu sử dụng hoặc ngừng dùng một số loại thuốc để kiểm soát cơn co giật (động kinh) như phenytoin hoặc tegretol, vì những loại thuốc này làm tăng tốc độ chuyển hóa thyroxine và liều lượng thyroxine của bạn có thể cần được điều chỉnh.
- Phải sử dụng uống thuốc không thường xuyên.
Những thực phẩm mà bệnh nhân suy giáp không nên tiêu thụ nhiều
Hormone tuyến giáp giúp cơ thể sử dụng năng lượng, giữ ấm, giúp cho não, tim, cơ và các cơ quan khác hoạt động bình thường.
Chứng suy giáp xuất hiện khi cơ thể bị thiếu hụt hormone tuyến giáp. Nguyên nhân thường do bệnh tự miễn, phẫu thuật cắt bỏ một phần hoặc toàn bộ tuyến giáp, suy giáp bẩm sinh, viêm tuyến giáp hoặc có thể do sử dụng quá nhiều hay quá ít iốt...
Các dấu hiệu suy giáp có thể bao gồm mệt mỏi, giảm trí nhớ, sợ lạnh, da khô, tóc khô dễ rụng, nhịp tim chậm, táo bón...
Suy giáp là tình trạng không thể chữa khỏi, tuy nhiên hầu hết tình trạng bệnh có thể được kiểm soát bằng cách thay thế lượng hormone mà tuyến giáp sản xuất không đủ. Bên cạnh dùng thuốc và khám bệnh định kỳ, việc tuân thủ một chế độ ăn uống lành mạnh cũng rất quan trọng.
Các chuyên gia khuyên rằng đây là một số thực phẩm mà người bệnh suy giáp nên tránh dùng quá nhiều.
1. Thực phẩm có đậu nành, bao gồm edamame, đậu phụ và miso
Từ lâu, người ta đã lo ngại về những tác động tiêu cực mà isoflavone trong đậu nành có thể gây ra cho tuyến giáp. Một số nhà nghiên cứu tin rằng ăn quá nhiều đậu nành có thể làm tăng nguy cơ mắc bệnh suy giáp. Tuy nhiên, một nghiên cứu được công bố vào tháng 3 năm 2019 trên tạp chí Scientific Reports cho thấy đậu nành không gây hại đối với hormone tuyến giáp.
Dù đậu nành không gây hại cho tuyến giáp, nhưng một số nghiên cứu cho thấy rằng tiêu thụ đậu nành có thể cản trở khả năng hấp thu thuốc tuyến giáp. Vì lý do đó, người bệnh nên đợi 4 tiếng sau khi ăn thực phẩm làm từ đậu nành rồi mới uống thuốc tuyến giáp.
2. Các loại rau họ cải
Bệnh nhân suy giáp nên hạn chế ăn cải Brussels, bắp cải, súp lơ, cải xoăn, củ cải và cải chíp... Nghiên cứu cho thấy việc tiêu thụ những loại rau này có thể ngăn chặn khả năng sử dụng iốt của tuyến giáp - điều cần thiết cho tuyến giáp hoạt động bình thường. Tuy nhiên, theo Mayo Clinic để rau cải có thể gây ra tác hại này thì người bệnh cần phải tiêu thụ một lượng rau cải khá nhiều.
Nếu bạn được chẩn đoán mắc cả chứng suy giáp và thiếu iốt mà vẫn muốn ăn rau cải, thì giải pháp đó là hãy nấu chúng thật chín, mỗi ngày ăn không quá 140g.
3. Thực phẩm có chứa gluten
Ruth Frechman (chuyên gia dinh dưỡng ở khu vực Los Angeles, Mỹ), cho biết những người bị suy giáp có thể cân nhắc giảm thiểu lượng gluten ăn vào. Đây là một loại protein có trong thực phẩm chế biến từ lúa mì, lúa mạch, lúa mạch đen và các loại ngũ cốc khác... Gluten có thể gây kích ứng ruột non và có thể cản trở sự hấp thu thuốc thay thế hormone tuyến giáp.
Một nghiên cứu được công bố vào tháng 7 năm 2019 trên tạp chí Nội tiết & Tiểu đường cho thấy chế độ ăn không chứa gluten có thể mang lại lợi ích lâm sàng cho phụ nữ mắc bệnh tuyến giáp.
Nếu bạn vẫn muốn tiêu thụ thực phẩm chứa gluten, hãy nhớ chọn các loại bánh mì, mì ống nguyên hạt, có nhiều chất xơ và các chất dinh dưỡng khác. Điều này có thể giúp cải thiện một số triệu chứng phổ biến của bệnh suy giáp.
Ngoài ra, hãy nhớ dùng thuốc điều trị suy giáp vài giờ trước hoặc sau khi ăn thực phẩm giàu chất xơ để ngăn chúng cản trở sự hấp thu hormone tuyến giáp.
4. Thực phẩm giàu chất béo
Stephanie Lee (phó trưởng khoa nội tiết, dinh dưỡng và tiểu đường tại Trung tâm Y tế Boston), cho biết chất béo có thể làm gián đoạn khả năng hấp thu các loại thuốc thay thế hormone tuyến giáp của cơ thể.
Chất béo cũng có thể cản trở khả năng sản xuất hormone của tuyến giáp. Một số chuyên gia chăm sóc sức khỏe khuyên bạn nên cắt bỏ tất cả các thực phẩm chiên rán, giảm lượng chất béo từ bơ, sốt mayonnaise, bơ thực vật và các miếng thịt nhiều mỡ.
5. Thực phẩm có đường
Chuyên gia Frechman chia sẻ: Suy giáp có thể khiến quá trình trao đổi chất của cơ thể chậm lại. Điều đó có nghĩa là bạn rất dễ tăng cân nếu không cẩn thận.
"Bạn nên tránh những thực phẩm có lượng đường dư thừa vì nó chứa nhiều calo và không có chất dinh dưỡng. Tốt nhất là bạn nên giảm lượng đường ăn vào hoặc cố gắng loại bỏ nó hoàn toàn khỏi chế độ ăn uống của mình", chuyên gia cho hay.
6. Thực phẩm chế biến sẵn, bảo quản bằng muối
Chuyên gia Frechman cũng cho biết: "Thực phẩm chế biến sẵn, bảo quản bằng muối có xu hướng chứa nhiều natri, trong khi những người bị suy giáp nên tránh tiêu thụ quá nhiều natri. Nếu nạp nhiều natri, tuyến giáp sẽ hoạt động kém đi, tăng nguy cơ bị huyết áp cao".
7. Cà phê
Theo một nghiên cứu trên tạp chí Thyroid, caffeine có tác dụng ngăn chặn sự hấp thu hormone tuyến giáp thay thế. Tiến sĩ Lee cho biết: "Những người đang dùng thuốc tuyến giáp mà uống cà phê thì tình trạng tuyến giáp sẽ không thể kiểm soát được. Do đó, mọi người nên đợi ít nhất 30 phút sau khi uống thuốc rồi mới nên sử dụng cà phê".
8. Rượu bia
Theo một nghiên cứu trên Tạp chí Nội tiết và Chuyển hóa Ấn Độ, việc tiêu thụ rượu có thể tàn phá cả mức độ hormone tuyến giáp trong cơ thể lẫn khả năng sản xuất hormone của tuyến giáp. Tốt nhất, những người bị suy giáp nên cắt bỏ hoàn toàn rượu bia và đồ uống có cồn.
Ủ ấm, mặc nhiều lớp quần áo vẫn lạnh cảnh báo bệnh gì? Cơ thể đã được ủ ấm, mặc nhiều lớp quần áo nhưng vẫn cảm thấy rất lạnh khó kiểm soát có thể là triệu chứng cảnh báo bệnh lý suy giáp. Tiến sĩ Nguyễn Xuân Hậu, khoa Ung bướu và chăm sóc giảm nhẹ, Bệnh viện Đại học Y Hà Nội, cho biết có hai con đường chính tạo ra nhiệt trong cơ...
