4 bước dự phòng phổi tắc nghẽn mãn tính bùng phát hiệu quả
Nếu bạn đã được chẩn đoán mắc bệnh, hãy tự chuẩn bị cho bản thân phương án dự phòng phổi tắc nghẽn mãn tính (COPD) hiệu quả nhất có thể.
Dù là mới phát hiện bệnh hay đã chấp nhận sống chung với bệnh phổi tắc nghẽn mãn tính trong một thời gian dài, chắc hẳn bạn cũng đã có trải qua các đợt bùng phát đột ngột của những biểu hiện bệnh ở đường hô hấp như ho, khó thở, khò khè. Những dấu hiệu này nếu không được điều trị nhanh chóng và cẩn thận, bạn có thể sẽ gặp nguy hiểm.
Các đợt bùng phát bệnh phổi tắc nghẽn mãn tính có thể đáng sợ và vô cùng khó chịu, nó không đơn giản chữ dừng lại ở việc khó hô hấp. Nghiên cứu cho thấy bạn càng trải qua nhiều đợt cấp tính của phổi tắc nghẽn mãn tính thì bạn càng nên nhập viện điều trị. Vì vậy kế hoạch dự phòng phổi tắc nghẽn mãn tính bùng phát được xem là việc cấp thiết.
Học cách ngăn ngừa, quản lý các đợt cấp có thể giúp bạn nắm bắt được dấu hiệu ban đầu của cơn đau, có khả năng dự phòng phổi tắc nghẽn mãn tính hiệu quả hơn.
1. Chuẩn bị kiến thức dự phòng phổi tắc nghẽn mãn tính
1.1. Dấu hiệu bùng phát COPD
Trong đợt cấp của bệnh phổi tắc nghẽn mãn tính, đường thở và chức năng phổi của bạn sẽ thay đổi đáng kể và nhanh chóng. Bạn có thể đột nhiên cảm thấy có nhiều chất nhầy làm tắc nghẽn ống phế quản hoặc các cơ xung quanh đường thở co thắt dữ dội; sau cùng, bạn sẽ cảm thấy khó thở.
Hãy tự chuẩn bị phương án dự phòng phổi tắc nghẽn mãn tính – Ảnh: Myupchar
Các triệu chứng của đợt bùng phát COPD là:
Khó thở hoặc không thể thở được: Cảm giác như bạn không thể hít thở sâu hoặc phải thở hổn hển.
Ho nhiều, ho liên tục: Ho là phản xạ giúp loại bỏ các tắc nghẽn, các chất kích thích khỏi đường hô hấp và phổi. Thế nên ho là triệu chứng dễ nhận biết khi phổi tắc nghẽn mãn tính bùng phát.
Ho là triệu chứng dễ nhận biết khi phổi tắc nghẽn mãn tính bùng phát – Ảnh: Getty Images – WebMD
Thở khò khè: Khi COPD bùng phát, không khí bị ép đi qua một lối hẹp hơn nên thở sẽ kèm theo khò khè hoặc tiếng rít.
Video đang HOT
Tăng chất nhờn: Bạn có thể bắt đầu ho ra nhiều chất nhầy hơn và có thể có màu khác với bình thường.
Mệt mỏi hoặc khó ngủ: Rối loạn giấc ngủ hoặc mệt mỏi có thể cho thấy lượng oxy đến phổi và cơ thể của bạn ít hơn.
Suy giảm nhận thức: Lú lẫn, suy nghĩ chậm, trầm cảm hoặc mất trí nhớ có thể là do não không nhận đủ oxy khi COPD bùng phát.
Đừng đợi các triệu chứng của bệnh có dấu hiệu xuất hiện rồi mới có phương án xử lý. Bạn nhất quyết phải có sẵn dự phòng phổi tắc nghẽn mãn tính bùng phát sớm nhất và hiệu quả nhất.
1.2. Phải làm gì khi bệnh phổi tắc nghẽn mãn tính bùng phát
Tốt nhất, bạn cần trao đổi về phương án dự phòng phổi tắc nghẽn mãn tính với bác sĩ trước khi bệnh bùng phát. Tất nhiên, bác sĩ sẽ hướng dẫn cho bạn những gì bạn cần làm, đồng thời cũng chỉ định cho bạn ống hít và các loại thuố.c dùng khi khẩn cấp. Vậy nên, hãy tuân theo hướng dẫn của bác sĩ.
Dưới đây là một số mẹo giúp bạn đán.h giá mức độ nghiêm trọng của cơn bùng phát và hành động cần thực hiện:
Nhẹ: Bạn khó thở hơn nhưng không ho nhiều hơn bình thường. Trong trường hợp này, hãy sử dụng ống hít bác sĩ chuẩn bị cho bạn.
Vừa phải: Bạn ho nhiều hơn bình thường và sử dụng ông hít không đỡ. Hãy gọi cho bác sĩ và trình bày, mang theo thuố.c đã dùng và gặp bác sĩ ngay sau đó.
Nghiêm trọng: Các triệu chứng ngày một xuất hiện nhiều hơn, nhanh hơn và bạn cảm thấy khó thở hơn dù đã dùng thuố.c. Hoặc cũng có thể bạn bị sốt kèm với các dấu hiệu ho, khó thở. Trường hợp này, hãy gọi ngay cho bác sĩ hoặc gọi cấp cứu nếu không thể đợi được bác sĩ của riêng bạn.
Chuẩn bị kiến thức dự phòng phổi tắc nghẽn mãn tính bùng phát khi có dấu hiệu sốt – Ảnh: Health.clevelandclinic
1.3. Dấu hiệu của trường hợp khẩn cấp
Một số cơn bùng phát nghiêm trọng đến mức bạn nên gọi cấp cứu ngay lập tức để tránh những nguy hiểm cho bản thân. Dưới đây là một số dấu hiệu của điều này:
- Bạn bị đau ở ngực.
- Môi hoặc ngón tay của bạn chuyển sang màu xanh lam.
- Khó thở, thở khó khăn.
- Bạn không thể suy nghĩ rõ ràng, tinh thần lo âu.
- Bạn cảm thấy rất buồn ngủ.
2. Bốn bước dự phòng phổi tắc nghẽn mãn tính bùng phát
Khi bạn xác định sự bùng phát của bệnh, điều đầu tiên cần làm là xem lại kế hoạch dự phòng phổi tắc nghẽn mãn tính mà bạn đã lập với bác sĩ của mình. Bác sĩ có thể đã vạch ra những bước cần làm, liều lượng thuố.c cụ thể để giúp bạn kiểm soát tốt cơn bùng phát.
2.1. Sử dụng ống hít tác dụng nhanh
Thuố.c hít cấp cứu hoạt động bằng cách đưa một luồng thuố.c mạnh đến thẳng vị trí phổi bị co thắt của bạn. Ống hít này sẽ giúp giãn các mô trong đường thở của bạn nhanh chóng, giúp bạn có thể hô hấp dễ dàng hơn.
Ống hít này sẽ giúp giãn các mô trong đường thở của bạn nhanh chóng – Ảnh: Medicalnewstoday
Thuố.c giãn phế quản có tác dụng ngắn thường dùng là thuố.c cholinergic và thuố.c chủ vận beta2. Chúng sẽ hoạt động hiệu quả hơn nếu bạn sử dụng với miếng đệm lót hoặc máy phun khí dung.
2.2. Dùng corticosteroid đường uống để giảm viêm
Corticosteroid làm giảm sưng tấy và có thể giúp làm giãn đường hô hấp di chuyển đến phổi dễ dàng hơn. Nếu bạn chưa thấy corticosteroid trong kế hoạch dự phòng phổi tắc nghẽn mãn tính của mình, bác sĩ có thể sẽ kê đơn cho bạn dùng trong một tuần sau khi bệnh bùng phát để kiểm soát tình trạng viêm.
Tuy nhiên corticoid không phải là thần dược, chỉ được sử dụng khi có chỉ định của bác sĩ. Đọc thêm về hướng dẫn TẠI ĐÂY.
2.3. Sử dụng bình dưỡng khí
Nếu bạn muốn dùng bình dưỡng khí để bổ sung lượng oxy ngay tại nhà, bạn nên sử dụng ngay khi COPD vừa bùng phát. Tốt nhất, bạn nên tuân theo kế hoạch dự phòng do bác sĩ đề ra và thư giãn để kiểm soát nhịp thở trong khi thở oxy.
2.4. Chuyển sang can thiệp cơ học
Trong một số tình huống, ống hít cấp cứu, steroid chống viêm và liệu pháp thở oxy cũng không khiến tình trạng bệnh khá hơn thì bạn cần có sự can thiệp sâu hơn. Lúc này, bạn cần một chiếc máy giúp bạn có thể thở thông qua một quá trình được gọi là can thiệp cơ học.
Nếu nhận thấy việc điều trị tại nhà không giúp bạn thuyên giảm, tốt nhất bạn nên liên hệ bác sĩ để được giúp đỡ. Gọi xe cấp cứu hoặc nhờ người thân hỗ trợ bạn đến trung tâm y tế. Khi đến bệnh viện, bạn có thể sẽ được tiêm thuố.c giãn phế quản vào tĩnh mạch để giúp kiểm soát các triệu chứng.
Sau khi kiểm soát được triệu chứng bùng phát COPD, bạn cũng cần bù nước thông qua phương pháp truyền vào tĩnh mạch cũng như điều trị kháng sinh để ngăn ngừa các nhiễ.m trùn.g đường hô hấp.
Có sẵn kế hoạch dự phòng phổi tắc nghẽn mãn tính bùng phát sẽ khiến bạn giảm đi sự khó chịu và giảm thiểu tình trạng nhập viện cấp cứu bất ngờ. Và may mắn rằng, hầu hết mọi người đều hồi phục nhịp thở sau khi thực hiện các bước kể trên. Điều quan trọng là bạn hãy cố gắng bình tĩnh để kiểm soát tốt các triệu chứng.
Bệnh không lây nhiễm và những thách thức
Các bệnh không lây nhiễm (BKLN) như bệnh tim mạch, đái tháo đường, béo phì, ung thư, bệnh phổi tắc nghẽn mạn tính... đang gia tăng nhanh chóng, trở nên phổ biến và là nguyên nhân gây t.ử von.g, tàn tật hàng đầu, ảnh hưởng thiệt hại kinh tế, tạo nên những thách thức lớn đối với nền y tế.
Hội nghị cấp cao Đại Hội đồng Liên hợp quốc đã ra tuyên bố chính trị khẳng định các BKLN là một thách thức lớn của thế kỷ XXI, làm suy giảm sự phát triển kinh tế toàn cầu và đ.e dọ.a tiến trình thực hiện các mục tiêu phát triển thiên niên kỷ. Liên hợp quốc đã kêu gọi tất cả các quốc gia thành viên cần nỗ lực xây dựng và thực thi kế hoạch quốc gia để dự phòng và kiểm soát các BKLN nói trên.
Việt Nam cũng đang phải đối mặt với sự gia tăng ngày càng trầm trọng của các BKLN.
Ở Nghệ An, UBND tỉnh đã phê duyệt Kế hoạch số 783/KH-UBND ngày 14/12/2018 về Thực hiện Chiến lược quốc gia phòng, chống các BKLN trên địa bàn tỉnh Nghệ An, giai đoạn 2019-2025; Trung tâm Kiểm soát bệnh tật (CDC) Nghệ An đã ban hành Kế hoạch thực hiện chương trình phòng chống BKLN trên địa bàn tỉnh hàng năm (2019, 2020).
Trong 9 tháng đầu năm 2020, CDC đã tổ chức được các lớp tập huấn cập nhật kiến thức về biện pháp phòng chống, phát hiện sớm, quản lý, điều trị bệnh tăng huyết áp, đái tháo đường cho cán bộ tuyến y tế cơ sở tại 6 huyện (Nghĩa Đàn, Đô Lương, Nghi Lộc, Anh Sơn, Tương Dương và Hưng Nguyên); tổ chức được 150 buổi truyền thông và khám sàng lọc cho 9.000 người dân tại 30 xã thuộc 6 huyện trên.
Ngoài ra, Nghệ An cũng đã xây dựng các xã điểm về quản lý điều trị BKLN trên địa bàn với bước đầu là nâng cao năng lực cán bộ y tế ở các đơn vị này, đã tập huấn mở rộng quản lý, điều trị tăng huyết áp theo nguyên lý y học gia đình cho 5 huyện (Hoàng Mai, Nghĩa Đàn, Nam Đàn, Anh Sơn, Quỳ Hợp).
Khám và cấp thuố.c cho bệnh nhân tăng huyết áp điều trị ngoại trú tại Trạm Y tế xã Châu Thắng, huyện Quỳ Châu.
Khi nhiều địa phương chưa "sẵn sàng" thì BKLN đang gia tăng trầm trọng và trẻ hóa. Tại Nghệ An, thống kê năm 2017 cho thấy số người mắc BKLN là 102.759 người, trong đó, số trường hợp t.ử von.g do BKLN là 4.860 người. (có 6 bệnh được đưa vào thống kê là tăng huyết áp, đái tháo đường, bệnh phổi tắc nghẽn mạn tính, hen phế quản, ung thư và tâm thần). Trong đó, bệnh tăng huyết áp chiếm tỉ lệ 57,3% (chế.t 1.282 người, chiếm tỉ lệ 26,4% tổng số chế.t do BKLN; đái tháo đường chiếm tỉ lệ 19,6%; nhóm bệnh hô hấp chiếm tỉ lệ 8,9%; ung thư chiếm 4,7%; tâm thần chiếm 9,5%).
TS.BS. Nguyễn Văn Định - Giám đốc CDC Nghệ An cho biết: "Để dẫn đến thực trạng nói trên là do trong thời gian dài chúng ta chưa nhận thức đầy đủ gánh nặng bệnh tật và kinh tế do bệnh không lây gây ra; tỉ lệ người dân có kiến thức đúng về bệnh, tự theo dõi phát hiện sớm bệnh, chăm sóc, theo dõi và tuân thủ điều trị còn thấp; công tác phòng, chống BKLN chưa được thực hiện đồng bộ; chính sách kiểm soát yếu tố nguy cơ chưa đầy đủ; kinh phí phòng, chống bệnh phần lớn dành cho điều trị, công tác truyền thông chưa được ưu tiên; hoạt động phát hiện sớm, quản lý, tư vấn và dự phòng cho người nguy cơ cao còn chưa được triển khai một cách hệ thống, rộng khắp".
Do BKLN thường diễn ra rất âm thầm, khi có triệu chứng thì bệnh đã nặng, vì thế phát hiện sớm đối tượng bị bệnh và tiề.n bị bệnh để điều trị và phòng bệnh kịp thời là một việc vô cùng quan trọng. Trong những tháng cuối năm 2020, Nghệ An dự kiến sẽ thực hiện khám sàng lọc cho 32.340 người dân trên địa bàn toàn tỉnh và tổ chức thêm 08 lớp tập huấn để nâng cao năng lực tuyến y tế cơ sở trong việc phát hiện, điều trị, quản lý và dự phòng cho cộng đồng.
Hiện nay, hoạt động phòng chống BKLN ở tỉnh gặp nhiều khó khăn: Ngân sách cho hoạt động phòng chống BKLN còn rất hạn chế, chủ yếu trích từ nguồn Mục tiêu dân số y tế và được triển khai theo hệ thống dọc, từ Trung ương đến địa phương. Ở nhiều huyện/thành/thị chưa được bổ phần kinh phí này về để triển khai hoạt động. Các hoạt động phòng chống BKLN đang phân tán ở nhiều đơn vị, chưa được tập trung về một đầu mối nên khi triển khai hoạt động còn bị hạn chế, nhất là trong khám sàng lọc để phát hiện các BKLN, truyền thông giảm yếu tố nguy cơ...; Đội ngũ cán bộ tham gia phòng chống BKLN còn mỏng và kiêm nhiệm một lúc quá nhiều việc, nhất là các trung tâm y tế 2 chức năng.
Nghệ An đặt mục tiêu 95% xã/phường quản lý, điều trị ít nhất 2 BKLN tăng huyết áp và đái tháo đường nhưng thuố.c và vật tư y tế tại tuyến trạm còn thiếu về số lượng và chủng loại để điều trị, còn ràng buộc bởi các quy định về hành nghề và bảo hiểm y tế. Hệ thống báo cáo sổ sách còn đang cồng kềnh, chồng chéo vì có nhiều đơn vị phụ trách quản lý hoạt động (tâm thần ở Bệnh viện Tâm thần; bướu giáp, đái tháo đường ở Bệnh viện Nội tiết; tăng huyết áp ở CDC...) gây vất vả cho tuyến cơ sở.
BKLN được gọi là bệnh hành vi lối sống. Để hoạt động phòng chống BKLN trong thời gian tới đạt hiệu quả cao, cần có sự vào cuộc và quan tâm của các ban, ngành đoàn thể và nhất là chính quyền; cần có một đầu mối quản lý BKLN là TT KSBT, các đơn vị khác cùng phối hợp; cần cung cấp đủ thuố.c và vật tư y tế và nâng cao năng lực y tế cơ sở để trạm y tế có thể triển khai thực hiện tốt công tác phòng chống, quản lý, điều trị; cung cấp đủ kinh phí để tăng cường triển khai các hoạt động về phòng chống BKLN (khám sàng lọc, truyền thông, giám sát hỗ trợ cho tuyến dưới, xây dựng các câu lạc bộ dự phòng về những BKLN...).
Thời tiết chuyển mùa, gia tăng người cao tuổ.i mắc bệnh đường hô hấp Khoảng 2 tuần trở lại đây, tại BV Thống Nhất (TP.HCM), số lượng người cao tuổ.i (NCT) đến khám và điều trị các bệnh liên quan đến bệnh lý về đường hô hấp tăng từ 30-50%. NCT dễ mắc bệnh khi thời tiết thay đổi Tại Khoa Hô hấp, BV Thống Nhất (TPHCM) bệnh nhân Hoàng Kim Thanh (72 tuổ.i, ngụ tại quận...