10 điều ly kỳ về nền văn minh Maya
Văn minh Maya không chỉ nổi bật bởi hệ thống chữ viết cổ phát triển hoàn thiện, mà còn có nền nghệ thuật, kiến trúc và hệ thống thiên văn, toán học đáng kinh ngạc. Dù các nhà khảo cổ học luôn cố gắng khám phá, nhưng đến nay vẫn còn nhiều bí ẩn xung quanh một trong những nền văn minh rực rỡ nhất của nhân loại.
Người Maya có nguồn gốc từ vùng Mesoamerica, tức Trung Mỹ ngày nay. Khu vực này nằm giữa Mexico và Nam Mỹ, là quê hương của nhiều nền văn hóa, trong đó có Aztec, Olmec, Teotihuacan và Toltec. Người Maya sinh sống trên khu vực mà ngày nay là Guatemala, Belize, Honduras, El Salvador và miền nam Mexico.
Dưới đây là những sự thật thú vị về nền văn minh Maya.
10. Người Maya ngày nay
Dù nền văn minh này đã suy tàn, nhưng hiện nay còn khoảng 7 triệu người Maya đang sinh sống trên trên khu vực bản địa của ông cha và gìn giữ được nhiều di sản của văn hóa cổ. Nhiều người trong số họ khá hòa nhập với văn hóa hiện đại của các nước mà họ đang cư trú, nhưng không ít người tiếp tục duy trì bản sắc văn hóa riêng, cũng như dùng ngôn ngữ riêng là ngôn ngữ chính. Dân số đông nhất của Maya đương thời đang cư trú trên một số bang của Mexico gồm Yucatán, Campeche, Quintana Roo, Tabasco, và Chiapas, cùng với các quốc gia Trung Mỹ gồm Belize, Guatemala và miền tây của Honduras và El Salvador. Ngôn ngữ ngày nay sử dụng nhiều từ có nguồn gốc từ tiếng của người Maya, như “shark” (cá mập), “cocoa” (ca cao).
9. Làm lác mắt t.rẻ e.m
Người Maya luôn mong muốn tạo cho t.rẻ e.m những đặc điểm khác thường, phi tự nhiên. Ví dụ, người Maya dùng những tấm ván để ép vào đầu em bé khi còn rất nhỏ để làm phẳng trán. Phong tục này rất phổ biến trong giới thượng lưu Maya. Một tục lệ khác kỳ lạ khác là họ để các vật đung đưa trước mắt trẻ mới sinh để khiến hai con ngươi của trẻ tụ vào một điểm (mắt lác) vĩnh viễn. T.rẻ e.m Maya thường được đặt tên theo ngày mà chúng được sinh ra. Mỗi ngày trong năm đều có tên riêng dành cho b.é t.rai và b.é g.ái.
8. Bác sĩ giỏi
Phương pháp chữa bệnh của người Maya là sự kết hợp phức tạp giữa tư tưởng, cơ thể, tôn giáo, nghi thức và khoa học. Điều quan trọng nhất là chỉ số ít bác sĩ được đào tạo tốt mới hành nghề chữa bệnh. Những pháp sư này kết hợp cả thế giới tâm linh và tự nhiên. Họ có nhiều phương pháp chữa bệnh tiến bộ, như khâu vết thương bằng tóc người, bó xương, lắp răng giả làm từ ngọc bích và hàn răng bằng pirit sắt.
7. Đến giờ vẫn hiến tế m.áu
Người Maya hiến tế m.áu vì mục đích tôn giáo và y học, nhưng ít ai biết rằng tục lệ này vẫn được duy trì tới tận ngày nay. Tuy nhiên, người Maya hiện đại không còn hiến tế m.áu người, mà lấy tiết gà để thay thế. Ngoài tục hiến tế m.áu, người Maya còn lưu truyền nhiều tục lệ khác như cầu nguyện, đốt nhang copan, nhảy múa, tiệc tùng, và uống rượu trong nghi lễ truyền thống.
6. Thuốc giảm đau
Người Maya thường xuyên dùng các loại thuốc gây ảo giác trong các nghi lễ tôn giáo, nhưng họ cũng sử dụng hàng ngày để giảm đau. Xương rồng, bìm bìm, một số loài nấm, t.huốc l.á, và một số loài để tạo ra chất cồn… được dùng để chiết xuất thuốc giảm đau. Ngoài ra, đồ gốm sứ và hình trạm chổ cho thấy người Maya sử dụng phương pháp bơm thụt để nạo thai nhanh.
5. Sân bóng
Video đang HOT
Chơi bóng là môn thể thao được những người t.iền Colombus ưa thích. Trò chơi này có nhiều phiên bản khác nhau, và một phiên bản của trò ulama vẫn tồn tại ở vài nơi trong khu vực cho đến ngày nay. Sân thể thao là không gian công cộng được sử dụng trong nhiều sự kiện văn hóa của giới quý tộc và các hoạt động tôn giáo, như biểu diễn âm nhạc, lễ hội, thể thao. Một số đ.ầu l.âu được tìm thấy gần khu vực sân này, nên có người suy đoán người Maya dùng đ.ầu l.âu và x.ương s.ọ làm bóng.
4. Phòng tắm hơi
Một trong những nghi lễ rửa tội quan trọng đối với người Maya cổ là tắm hơi cho đổ mồ hôi. Gần giống như phương pháp tắm hơi ngày nay, phòng tắm hơi của người Maya được xây từ nhiều tảng đá, và trần nhà tắm chỉ có một lỗ nhỏ. Nước được đổ xuống những tảng đá nóng trong phòng để tạo nên hơi nước, khiến cơ thể toát mồ hôi nhằm thanh lọc. Người Maya thích phương pháp tắm này vì họ cảm thấy sảng khoái hơn và sạch sẽ hơn.
3. Bang cuối cùng của người Maya tồn tại tới tận thế kỷ 17
Thành phố đảo Tayasal là vương quốc Maya độc lập cho tới tận năm 1697. Một vài giáo sĩ Tây Ban Nha vẫn đến thăm nơi này và giảng đạo cho vị vua Itza cuối cùng. Vương quốc Itza rơi vào ách thống trị của Tây Ban Nha từ tháng 3/1697.
2. Nhiều bí ẩn chưa có lời giải
Không chuyên gia nào thực sự chắc chắn về nguyên nhân sụy đổ của nền văn minh Maya.
Nền văn minh Maya suy thoái rong thế kỷ thứ 8 và 9. Dân số quá tải, nước ngoài xâm lược, nông dân nổi dậy, sự sụp đổ của những con đường thương mại chủ chốt, đại hạn hán… đều là những điều có thể khiến nền văn minh vĩ đại suy tàn.
1. Lịch Maya – một thành tựu văn minh tuyệt vời
Người Maya rất chú trọng đến việc ghi chép lại lịch sử của con người. Tuy không phải những người đầu tiên nghĩ ra lịch, nhưng họ cũng tự tạo ra 4 hệ thống lịch riêng cho những giai đoạn riêng. Tùy vào nhu cầu, người Maya sử dụng vài loại lịch khác nhau hoặc kết hợp hai loại lịch để ghi chép một sự kiện. Người Maya sử dụng hệ lịch Tzolk’in, Haab, hệ lịch tròn và hệ lịch Long Count (Đếm dài).
Cùng phát triển với các nền văn minh Trung Mỹ khác, người Maya sử dụng hệ đếm nhị thập phân (vigesimal) và hệ ngũ phân. Hệ ngũ phân trên cơ sở so sánh với số ngón tay của một bàn tay, còn nhị thập phân là toàn bộ số ngón tay và ngón chân. Trong tiếng Quiche, từ chỉ số 20 là huvinak, có nghĩa là “toàn thân”.
Ngoài ra, người Maya đã phát triển khái niệm “số 0″ vào năm 357, sớm hơn châu Âu khoảng gần 900 năm. Văn bản cổ cho thấy, những người Maya, có nhu cầu công việc cộng vào hàng trăm triệu và số ngày lớn đòi hỏi phải có phương cách chính xác để thực hiện chúng. Kết quả tính toán về thiên văn học theo một không gian và thời gian dài là cực kỳ chính xác; bản đồ về sự vận động của Mặt Trăng và các hành tinh có độ chính xác ngang bằng hoặc vượt xa các văn minh khác quan sát vũ trụ bằng mắt thường.
Theo lịch của người Maya, độ dài của một năm gồm 365 ngày, thời gian Trái Đất quay hết một vòng quanh Mặt Trời. Cách tính này chính xác hơn rất nhiều lịch được châu Âu sử dụng vào thời đó (lịch Gregory).
Lịch Long Count dựa trên cơ sở năm Mặt Trời với 365 ngày. Một năm Mặt Trời được chia thành 18 tháng, mỗi tháng có 20 ngày (dùng hệ đếm cơ số 20), năm ngày dư lại được đưa vào cuối năm. Các ngày trong tháng được ghi bằng số thứ tự từ 0 đến 19 trước tên tháng (0 đến 4 cho tháng thiếu, cuối năm có 5 ngày).
Theo lịch này, các năm nối tiếp nhau không ngừng, không có năm nhuận. Như vậy kết quả là lịch sẽ bị sai lệch lùi về một ngày trong vòng 4 năm. So với lịch Gregory hiện đại, thì khoảng 3.257 năm lại có sai số gần 1 ngày.
Một chu kỳ lịch Long Count của người Maya kéo dài 5.125,36 năm – gọi là một Đại chu kỳ.
Khi khớp với lịch Gregory hiện đại thì lịch Maya kết thúc vào ngày 21/12/2012. Theo lịch và cách viết của người Maya thì ngày 21/12/2012 được viết là 13.0.0.0.0, báo hiệu sự chấm dứt của Đại chu kỳ.
Tuy nhiên, các học giả và người địa phương cho rằng mốc này không liên quan gì đến ngày tận thế, mà chỉ giống như đêm giao thừa của một năm. Không có văn bản hay tài liệu nào của người Maya dự doán ngày tận cùng của thế giới khi Đại chu kỳ kết thúc.
Theo 24h
Những kịch bản lố về ngày tận thế
Các hành tinh nằm thẳng hàng, thiên thạch lao vào trái đất, bão từ... là những "kịch bản tận thế" được cho là sẽ xảy ra vào ngày 21/12/2012. Tuy nhiên đây chỉ là những lời đồn đoán không có căn cứ khoa học, đưa ra vào thời điểm kết thúc chu kỳ lịch của người Maya gây hoang mang.
Theo anh Đặng Tuấn Duy, chủ nhiệm CLB thiên văn nghiệp dư TP.HCM: Nếu có những hiện tượng trên thì hệ thống kính thiên văn hiện đại đã nhận biết, và các nhà khoa học cũng như Cơ quan Hàng không và Vũ trụ Mỹ (NASA) đã có cảnh báo.
Tại buổi làm việc với Trung tâm vũ trụ Việt Nam vào ngày 10/12 mới đây, trước câu hỏi "có tận thếvào ngày 21/12 này hay không?", Ông Charles Bolden, Tổng giám đốc NASA nói: "Tôi đang ở Việt Nam và bàn tính hợp tác trong nhiều chục năm tới, điều đó chứng tỏ tận thế không xảy ra vào ngày này". NASA cũng đã giải thích vì sao những tin đồn trên phi thực tế.
Các hành tinh không thể cùng thẳng hàng
Hiện tượng tất cả các hành tinh trong Hệ Mặt trời thẳng hàng tạo ra lực hấp dẫn hủy diệt trái đất là lý lẽ phi khoa học, vì theo lẽ tự nhiên nó gần như không thể diễn ra.
Các hành tinh thẳng hàng tuyệt đối không thể xảy ra
Tuy nhiên sự gần thẳng hàng của một nhóm các hành tinh khi được quan sát từ trái đất như Sao Thuỷ, Sao Kim, Sao Hỏa, Sao Mộc, Sao Thổ là có thể, và trong quá khứ chúng từng xảy ra, có thể quan sát được.
Theo anh Đặng Tuấn Duy, chủ nhiệm CLB Thiên văn nghiệp dư TP.HCM: Vào ngày 04/02/1962, Mặt trăng, Mặt trời, Sao Thủy, Sao Thổ tụ hội lại tạo thành một nhóm gần nhau trong một khu vực 17 độ trên bầu trời. Lần tụ hội tương tự tiếp theo được dự đoán sẽ là năm 2438. Vào các năm 1982 và 2000 cũng đã xảy ra sự thẳng hàng khác.
Còn sự thẳng hàng góc nhìn theo đường hoàng đạo là hết sức bình thường, các hành tinh lúc nào cũng gần như thẳng hàng với nhau khi nhìn lên bầu trời vào buổi tối.
Khoa học ngày nay hoàn toàn nắm bắt được quy luật chuyển động, tốc độ tự quay, quỹ đạo, góc nghiêng... của các hành tinh. Do đó, khẳng định rằng vào ngày 21/12/2012 không có chuyện các hành tinh sắp thẳng hàng như đồn thổi và cả trong vài thập kỷ tiếp theo. Tiến sĩ Donald Luttermoser, Trường đại học Đông Tennessee Hoa Kỳ (East Tennessee State University) đã tính toán, tất cả các hành tinh trong hệ Mặt trời thẳng hàng gần như tuyệt đối là điều không thể, do quỹ đạo của chúng quanh Mặt trời thuộc những mặt phẳng khác nhau.
Hành tinh tưởng tượng
Tin đồn hành tinh có tên Nibiru sẽ lao vào trái đất trong ngày 21/12/2012 và hủy diệt sự sống trên địa cầu. Mảnh vụn từ cú va chạm sẽ b.ắn vào không gian, sóng xung kích lan tỏa toàn địa cầu khiến các trận động đất dữ dội xảy ra. Cùng với đó núi lửa đồng loạt hoạt động phun bụi, lưu huỳnh lên bầu khí quyển, che lấp ánh sáng mặt trời và nước biển dâng cao 100m, sóng thần cao vài trăm mét...
Hành tinh thẳng hàng theo đường hoàng đạo nhìn từ mặt đất ban đêm
Tuy nhiên theo anh Duy, hành tinh Nibiru chỉ là sản phẩm tưởng tượng của người Sumer trong quá khứ. Nếu một hành tinh lớn như Nibiru tồn tại, chắc chắn các kính viễn vọng ngày nay không khó để tìm ra.
Ý tưởng về ngày tận thế do va chạm giữa các hành tinh bắt đầu từ năm 1995, từ một người có tên Nancy Lieder. Người phụ nữ này tự cho là mình nhận được thông tin từ người ngoài hành tinh đến từ sao Zata Reticuli. Ban đầu Lieder cho rằng hành tinh Nibiru sẽ va chạm và hủy diệt sự sống trên trái đất vào tháng 3/2003. Nhưng năm 2003 không có gì xảy ra, và Lieder lại chuyển hướng chọn vào năm 2012.
Thực tế trước đó Nancy Lieder chỉ gọi hành tinh ký hiệu là "X" va chạm với trái đất. Sau đó cô ngày liên tưởng nó với hành tinh hư cấu trong cuốn sách "Hành tinh thứ 12" của nhà văn Zecharia Sitchin xuất bản năm 1976. Theo nhà văn này, người Sumer cổ có nói về một hành tinh khổng lồ có tên Nibiru, di chuyển theo quỹ đạo hình chữ nhật và cứ 3600 năm sẽ tiến lại gần trái đất.
Hành tinh Nibiru không có thực
Không chỉ nhà văn Zecharia Stichin hiểu sai văn tự cổ, mà các nhà thiên văn học cũng đã chỉ ra quỹ đạo của một hành tinh như nhà văn này miêu tả là vô lý. Không một vật thể nào duy trì quỹ đạo ổn định và bay xuyên qua hệ mặt trời mỗi 3600 năm.
Bão từ không quá nghiêm trọng
Cùng với những lời đồn đoán trên, còn có thông tin sẽ xuất hiện những cơn bão từ cực mạnh hướng vào trái đất vào cuối năm 2012. Đây sẽ là trận bão từ mạnh nhất trong vòng 100 năm qua, gây nên những tác hại vô cùng to lớn.
Theo tin đồn, trận bão từ tới phá hỏng toàn bộ mạng lưới năng lượng, xóa sổ các hệ thống thông tin, gây thiệt hại nghiêm trọng cho nền y tế, hàng không dân dụng và nhất là các vệ tinh nhân tạo đang phục vụ cho thế giới.
Bão từ
Các nhà khoa học đã chứng minh bão từ hoạt động theo chu kỳ 11 năm. Trước đó năm 2000-2001, đã xuất hiện bão từ đạt ở mức cực đại. Theo chu kỳ này bão từ sẽ hoạt động mạnh trở lại vào năm 2012-2013 là có cơ sở. Nghiên cứu của NASA cũng cho thấy, năm 2012-2013, trái đất sẽ hứng chịu nhiều trận bão từ liên tiếp.
Tuy nhiên việc coi đây là dấu hiệu của ngày tận thế lại thiếu cơ sở khoa học. Sự xuất hiện của bão từ mạnh hay yếu là theo chu kỳ đã được nghiên cứu kỹ. Trước đó, các nhà khoa học đã cảnh báo chu kỳ bão từ hoạt động mạnh nhất là 2000-2001, chứ không phải 2012 - 2013.
Thực tế bão từ năm 2001-2002 chỉ gây ra vài trục trặc nhỏ không đáng ngại như dự báo và trái đất vẫn bình yên. Điều này giúp dự đoán các trận bão từ theo chu kỳ 2012-2013 là bình thường và không có ảnh hưởng nghiêm trọng như đồn thổi.
Theo PGS.TS Nguyễn Hồng Phương, Giám đốc Trung tâm báo tin động đất và cảnh báo sóng thần Viện vật lý địa cầu, Viện khoa học và Công nghệ Việt Nam, kính thiên văn hiện nay có thể quan sát được sao chổi, vũ trụ ở tầm xa, sự vận chuyển của các hành tinh trong toàn bộ hệ Mặt trời. Và các nhà khoa học đã có thể tính chính xác quỹ đạo của sao chổi và khả năng ảnh hưởng của nó đến trái đất như thế nào. Do đó, khi có vật thể lạ tiến vào gần trái đất, các nhà khoa học hoàn toàn có thể quan sát được và sớm cảnh báo.
Ông Phương cho biết, một thiên thạch có đường kính lớn có thể ảnh hưởng đến trái đất thì quá trình hình thành phải tốn hàng trăm triệu năm nên khả năng thiên thạch lớn va chạm vào trái đất càng không thể xảy ra vào năm 2012.
Theo 24h
TQ bắt hơn 500 người rêu rao về "tận thế" Công an Trung Quốc vừa bắt giữ hơn 500 người thuộc nhóm Thiên chúa giáo mang tên "Đấng toàn năng" do truyền bá tin đồn thất thiệt về "ngày tận thế 21/12" khắp 8 tỉnh thành nước này. Đài truyền hình trung ương Trung Quốc (CCTV) cho biết, chỉ riêng tại tỉnh Thanh Hải, công an đã bắt hơn 400 người là hội...
